Wyrok istniejący
Strona może wnieść apelację od wyroku, który został podpisany przez skład sądu oraz ogłoszony. W Postanowieniu z dnia 19 lutego 2004 r., II UZ 126/03 Sąd Najwyższy (SN) wskazał: „Zgodnie z art. 367 § 1 KPC najważniejszym założeniem apelacji jest istnienie wyroku sądu pierwszej instancji. Wyrok sądu pierwszej instancji może być zaskarżony tylko w takiej części, w jakiej istnieje, czy to w części uwzględniającej powództwo, czy też oddalającej. Nie można zatem wnieść środka odwoławczego od orzeczenia, które nie zostało - w rozumieniu przepisów prawa procesowego - wydane. Chodzi tu zarówno o brak orzeczenia w ogóle, jak i brak w wydanym orzeczeniu rozstrzygnięcia w tym przedmiocie (np. oddalenia powództwa w pozostałej części)”.
Co istotne, jeżeli został wydany wyrok zaoczny, wówczas apelacja przysługuje tylko powodowi. Pozwany może wtedy złożyć sprzeciw.
Uzasadnienie wyroku
W sytuacji, gdy strona tj. powód lub pozwany, która nie zgadza się z wyrokiem sądu rejonowego (sąd I instancji), wówczas może się od niego odwołać, czyli złożyć apelację do sądu okręgowego (sąd II instancji). W tym celu w terminie tygodniowym od dnia ogłoszenia wyroku strona występuje do wydziału sądu rejonowego, w którym toczyła się sprawa z wnioskiem o sporządzenie odpisu wyroku wraz z uzasadnieniem. Co istotne, strona może złożyć apelację bez składania wniosku o uzasadnienie wyroku.
Z art. 328 par. 2 K.p.c. uzasadnienie wyroku powinno zawierać wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, a mianowicie: ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, oraz wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.
Ważne!
Strona może złożyć apelację bez składania wniosku o uzasadnienie wyroku.
... następnie złożenie apelacji do właściwego sądu
Apelację od wyroku sądu I instancji można napisać samodzielnie albo skorzystać z pomocy prawnika. W przypadku, gdy strona była reprezentowana w sądzie przez adwokata lub radcę prawnego, wtedy on jako pełnomocnik strony wnosi apelację. Zgodnie z art. 369 par. 1 K.p.c. apelację wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok, w terminie dwutygodniowym od doręczenia stronie skarżącej wyroku z uzasadnieniem.
Przykład:
W dniu 14 czerwca 2016 r. strona otrzymała odpis wyroku z uzasadnieniem, wówczas do 28 czerwca br może zaskarzyć go apelacją. Jeżeli wniesie apelację dnia 29 lipca 2016 r. wtedy sąd rejonowy ją odrzuci, ponieważ termin apelacji jest zawity i nie można go wydłużyć.
Jeżeli strona nie złożyła wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem w terminie tygodniowym od dnia ogłoszenia sentencji, termin do wniesienia apelacji biegnie od dnia, w którym upłynął termin do zgłoszenia takiego wniosku. Strona przy zachowaniu terminu dwutygodniowego może wnieść apelacje bezpośrednio do sądu II instancji. Sąd Okręgowy wtedy niezwłocznie prześlę powyższą apelację do sądu, który wydał zaskarżony wyrok.
Ważne!
Apelacji nie kieruje się bezpośrednio do sądu II instancji tylko wnosi się ją za pośrednictwem sądu I instancji. Przykład oznaczenia sądu : Sąd Okręgowy Wydział I Cywilny , ul. ....................., 00 - 000 ................... za pośrednictwem : Sądu Rejonowego Wydział I Cywilny, ul. .............., 00 – 000 .................. .
Wymogi formalne apelacji
Apelacja powinna spełnić wymagania formalne podane w art. 368 K.p.c. Powinna zawierać następujące elementy:
- Miejscowość i datę
- Oznaczenie sądu (nazwa i adres sądu II instancji za pośrednictwem: ............... (nazwa i adres sądu I instancji)
- Oznaczenie powoda, jego przedstawiciela ustawowego i pełnomocnika (imię i nazwisko, PESEL, adres, oznaczenie pełnomocnika)
- Oznaczenie pozwanego (imię i nazwisko, PESEL, adres)
- Oznaczenie sygnatury akt zaskarżonego wyroku
- Określenie wartości przedmiotu zaskarżenia przy sprawach o prawa majątkowe.
- Opłata od apelacji
- Tytuł Apelacji : Apelacja powódki/pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego Wydział .................... w ............ z dnia ......... 2016 r. , sygn. akt ............
- Petitum apelacji (zakres zaskarżenia i przedstawienie zarzutów wyrokowi sądu I instancji)
- Uzasadnienie przedstawionych zarzutów
- Powołanie, w razie potrzeby, nowych faktów i dowodów oraz wykazanie, że ich powołanie w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji nie było możliwe albo że potrzeba powołania się na nie wynikła później;
- Wniosek o zmianę lub o uchylenie wyroku z zaznaczeniem zakresu żądanej zmiany lub uchylenia.
- Podpis strony wnoszącej apelację albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika
- Załączniki ( dowód wniesienia opłaty apelacyjnej, odpis apelacji)
Elementy apelacji
Każda apelacja powinna zawierać :
- Zakres zaskarżenia orzeczenia wydanego przez sąd rejonowy. W petitum apelacji należy zaznaczyć, czy opisany w tytule apelacji wyrok stona zaskarża w całości czy w części i w jakiej np. w części pierwszej wyroku oddalającej powództwo o podwyższenie alimentów dla dziecka.
- Zarzuty apelacyjne tj. podanie naruszenia przez sąd I instancji przepisów prawa procesowego lub/albo naruszenie przepisów prawa materialnego. Przykładem naruszenia przepisów prawa procesowego może być błąd w ustaleniach faktycznych na podaną w pozwie okoliczność (stan zdrowia powódki, możliwości zarobkowe pozwanego, potrzeby dziecka), niedopuszczenie przez sąd dowodu z dokumentu lub dowodu ze świadków . Naruszeniem przepisów prawa materialnego w kwestii oddalającej alimenty po rozwodzie może być art. 23 w powiązaniu z 60 par. 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
- Wnioski apelacyjne Z art. 368 par. 1 pkt 5 K.p.c. w apelacji strona wnioskuje o zmianę lub uchylenie wyroku z zaznaczeniem jej zakresu lub uchylenia. Przykład: „Podnosząc powyższe zarzuty apelacyjne wnoszę o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu Wydział Cywilny w ........... .”
Pogląd SN
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 marca 2012 r., IV CSK 366/11 wskazał: „Apelacja nie jest środkiem zaskarżenia o charakterze tak sformalizowanym jak skarga kasacyjna, a to oznacza, że zarzuty naruszenia zarówno prawa materialnego, jak i prawa procesowego nie muszą być przez stronę zgłoszone w ramach usystematyzowanych podstaw zaskarżenia i z powołaniem się na konkretny przepis prawa procesowego, czy prawa materialnego, naruszony w toku postępowania lub w związku z subsumpcją. Dla wyznaczenia właściwego zakresu rozpoznania istotne jest wskazanie w apelacji przez skarżącego, jakie wady przypisuje przebiegowi postępowania przed sądem pierwszej instancji i czynnościom tego sądu związanym ze stosowaniem prawa procesowego oraz wskazanie, w jakim zakresie nie godzi się z istotą rozstrzygnięcia. Zaprzeczenie faktom ustalonym przez Sąd pierwszej instancji i przyjętym za podstawę rozstrzygnięcia jest równoznaczne z postawieniem zarzutu, że Sąd ten poczynił błędne ustalenia faktyczne w następstwie wadliwe zebranego lub wadliwie ocenionego materiału dowodowego”.
Opłata od apelacji
Apelacja podlega opłacie sądowej. Z art. 18 ust. 1 i 2 Ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (KSCU) - tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r., poz. 623 od apelacji pobierana jest cała opłata sądowa, tak jak od wnoszonego pozwu, chyba, że przepis szczególny stanowi inaczej. Zgodnie z art. 13 ust. 1 KSCU opłatę stosunkową pobiera się w sprawach o prawa majątkowe; wynosi ona 5% wartości przedmiotu sporu lub przedmiotu zaskarżenia, jednak nie mniej niż 30 zł i nie więcej niż 100. 000 zł .
Zwolnienie od kosztów postępowania apelacyjnego
Strona składająca apelację może zostać zwolniona całkowicie lub częściowo od kosztów sądowych, jeżeli złoży oświadczenie, z którego wynika, że nie jest w stanie ich ponieść bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Do wniosku o zwolnienie z kosztów sądowych powinna dołączyć oświadczenie obejmujące szczegółowe dane o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i żródłach utrzymania osoby ubiegającej się o zwolnienie od kosztów. Niniejsze oświadczenie dostepne jest w biurze podawczym każdego sądu. Można je pobrać także ze strony internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości.
Sprawdż:
W przypadku, gdy sąd zwolni stronę w całości od kosztów sądowych wtedy z mocy ustawy nie uiszcza ona opłat sądowych i nie ponosi wydatków, które obciążają tymczasowo Skarb Państwa. Jeżeli sąd zwolni częściowo stronę od ponoszenia kosztów sądowych, wówczas jest ona obowiązana uiścić opłaty oraz ponieść wydatki w takiej wysokości, jaka nie jest objęta zwolnieniem przyznanym przez sąd. Kwestie te reguluje art. 100 - 101 KSCU.
Podstawa prawna:
- art. 367 - 369 Kodeksu postępowania cywilnego
- art. 100 - 102 Ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 623)
Wykorzystana literatura
- Flaga - Gieruszczyńka K. (red), Postępowanie cywilne Komentarz praktyczny dla sędziów i pełnomocników procesowych, Warszawa 2014
- Kołakowski M., Apelacje cywilne Zagadnienia praktyczne, akta i kazusy, Warszawa 2015
Stan prawny na 2 sierpnia 2016 roku
