Komu przysługuje zasiłek opiekuńczy?
Zasiłek opiekuńczy przysługuje pracownikom oraz (od dnia 14 czerwca 2008 roku) osobom podlegającym dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. [1] Będą to:
1) osoby wykonujące pracę nakładczą;
2) osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej;
3) osoby wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług;
4) osoby prowadzące działalność gospodarczą.
Zadecydował o tym Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 6 marca 2007 r. , P 45/06 ( OTK-A 2007, nr 3, poz. 22) zgodnie z którym : „Ubezpieczeni, opłacający składkę na tych samych zasadach, mogą oczekiwać, że zakres świadczeń z tego tytułu będzie taki sam, niezależnie od tego, czy ubezpieczenie ma charakter obowiązkowy, czy fakultatywny.”[2]
Osobiste sprawowanie opieki
W art. 32 ust. 1 ustawy zasiłkowej ustawodawca wskazuje: Zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad:
1) dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat w przypadku:
a) nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza,
b) porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego, stale opiekującego się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi sprawowanie opieki,
c) pobytu małżonka ubezpieczonego, stale opiekującego się dzieckiem, w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej;
2) chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat;
3) innym chorym członkiem rodziny.
Kto i komu wypłaca zasiłek opiekuńczy?
Prawo do zasiłku na dziecko ma matka oraz ojciec dziecka, z tym, że wypłacany jest on tylko jednemu z rodziców to znaczy temu, który wystąpi o zasiłek z wnioskiem. Niniejsze świadczenie wypłacane zostaje z funduszu ubezpieczeń społecznych. Literatura prawnicza podaje: „ Prawo do (...) zasiłku z tytułu opieki nad dzieckiem w wieku do lat 8 przysługuje także rodzicom niepozostającym w formalnym związku małżeńskim. Prawo do zasiłku można nabyć nie tylko z powodu opieki nad dzieckiem własnym, ale także małżonka ubezpieczonego, przysposobionym, a także obcym przyjętym na wychowanie i utrzymanie”. [3]
Zasiłek opiekuńczy na członka rodziny
Zasiłek opiekuńczy należy się również w razie choroby :
1) dziecka w wieku ponad 14 lat;
2) małżonka;
3) rodziców;
4) teściów;
5) dziadków;
6) wnuków;
7) rodzeństwa.
W celu otrzymania zasiłku musi zostać spełniony warunek pozostawania pracownika we wspólnym gospodarstwie domowym z chorym członkiem jego rodziny w okresie sprawowania nad nim opieki.
Przykład:
Pracownik mieszka i pracuje w Krakowie, jego ojciec mieszka oddzielnie w jednej z podkrakowskich wsi. Jest osobą samotną. Na czas jego choroby pracownik przeprowadzi się na wieś, gdzie będzie opiekował się ojcem.
Jak długo przysługuje zasiłek opiekuńczy ?
Na podstawie art. 33 ust. 1 ustawy zasiłkowej zasiłek opiekuńczy przysługuje przez okres zwolnienia od wykonywania pracy z powodu konieczności sprawowania osobistej opieki nie dłużej jednak niż przez:
- okres 60 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad dzieckiem do lat 14;
- okres 14 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad chorym dzieckiem w wieku powyżej 14 lat lub innym chorym członkiem rodziny. Co ważne, zasiłek opiekuńczy przysługuje łącznie na opiekę nad dziećmi i innymi członkami rodziny za okres nie dłuższy niż 60 dni w roku kalendarzowym. Nie zależy on od liczby dzieciani innych też członków rodziny ubezpieczonego, którzy w danym roku kalendarzowym zachorują i wymagają opieki.
Przykłady
1. Pracownik A wychowuje dwoje dzieci w wieku do 14 lat, pracownik B jest ojcem jednego dzieckaw tymże wieku. Obaj pracownicy posiadają do wykorzystania 60 dni w roku kalendarzowym na opiekę nad tymi dziećmi w przypadku gdy będą one chore. Zasiłek opiekuńczy przysługuje wtedy, gdy nie ma innych członków rodziny mogących zapewnić w tym czasie choremu opieki.
2. Pracownik A jest ojcem dziecka w wieku powyżej 2 lat, jego żona nie pracuje. W przypadku choroby dziecka pracownikowi nie przysługuje zasiłek opiekuńczy, ponieważ opiekę choremu dziecku może zapewnić wówczas jego małżonka. Nie dotyczy to sprawowania opieki nad chorym dzieckiem w wieku do lat 2. W takiej sytuacji jedno z rodziców może przebywać na urlopie macierzyńskim lub wychowawczym, a drugie korzystać z zasiłku opiekuńczego.
Ważne!
„Od 1 stycznia 2009 r. w przypadku, gdy ubezpieczona matka dziecka, która pobiera zasiłek macierzyński w wymiarze 8 tygodni po porodzie, przebywa w szpitalu, ubezpieczonemu ojcu dziecka przysługuje za okres pobytu matki dziecka w szpitalu dodatkowy zasiłek opiekuńczy z tytułu osobistego sprawowania opieki nad nowourodzonym dzieckiem, w wymiarze do 8 tygodni, tj. do 56 dni, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 8 tygodni życia. Wymiar zasiłku opiekuńczego w takim przypadku nie jest związany z rokiem kalendarzowym i jest niezależny od wymiaru określonego wyżej (60 i 14 dni). Przepis ten ma zastosowanie także do innego ubezpieczonego członka najbliższej rodziny, jeżeli przerwie zatrudnienie lub inną działalność zarobkową w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.”- http://www.zus.pl/default.asp?p=4&id=433
Wysokość zasiłku opiekuńczego
Na podstawie art. 35 ust. 1 ustawy zasiłkowej zasiłek opiekuńczy wynosi 80 % podstawy wymiaru zasiłku. Dla pracownika podstawą wymiaru zasiłku opiekuńczego jest przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy (art.36 ust. 1 ustawy zasiłkowej). Dla ubezpieczonych nie bedących pracownikami będzie toprzychód za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy (art. 48 ust. 1 ustawy zasiłkowej). Zakład Ubezpieczeń Społecznych wypłaca zasiłek opiekuńczy za każdy dzień niezdolności do pracy z powodu sprawowania opieki. Dotyczy to również niedziel i świąt.
Ważne!
Zasiłek opiekuńczy nie będzie przysługiwał pracownikowi w okresie, gdy przebywa on na urlopie bezpłatnym lub wychowawczym. Są to bowiem okresy nieskładkowe w rozumieniuart. 7 pkt 5 lit. a) i b) oraz pkt 8 Ustawyz dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227).
Objaśnienia:
[1] USTAWA z dnia 11 kwietnia 2008 r. o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2008 r. , nr 98, poz. 582);
[2] wyrok TK, P45/06 został ogłoszony w Dz. U. z 2007 r., nr 47, poz. 318,
[3] Gil – Rzetecka A., Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa Komentarz, Warszawa 2009, s. 131
Podstawa prawna:
- art. 32 - 35 Ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2010 r., nr 77, poz. 512).
Stan prawny na 14 grudnia 2010 roku
