redakcja 20 stycznia 2022 Prawo spadkowe – co muszą wiedzieć spadkodawcy i spadkobiercy?

• Prawidłowo sporządzony testament.
• Dziedziczenie w ramach dziedziczenia ustawowego.
• Czym jest stwierdzenie nabycia spadku ?
• Powody i możliwości odrzucenia spadku.

Prawo spadkowe wielu osobom wydaje się być zawiłe i skomplikowane. Pamiętajmy jednak, że to właśnie ono dokładnie określa nasze obowiązki i możliwości przy dziedziczeniu majątku, a także dochodzeniu swoich praw w przypadku niesprawiedliwego potraktowania. A jak pokazuje praktyka, każdego roku sąd rozpatruje niezliczenie wiele spraw dotyczących spadku po osobach zmarłych. Naturalnie więc pojawiają się pytania, jak sporządzić testament? Co jeśli nie został spisany? Czy przepisy prawa spadkowego pozwalają odrzucić spadek?

Prawidłowo sporządzony testament

Chcąc sporządzić testament (w formie aktu notarialnego), powszechnie udajemy się do notariusza. Tymczasem, jak się okazuje, czynność tę równie dobrze możemy wykonać samodzielnie w domu – dokument i tak będzie aktualny i respektowany. Co ważne, żeby jednak tak się stało, spadkodawca powinien spisać go w określony sposób, zwracając uwagę na kilka istotnych elementów. Otóż testament należy właściwie zatytułować (dosłownie "Testament" lub "Ostatnia wola") – nie może budzić wątpliwości, czym tak naprawdę jest. Ponadto musi być w pełni napisany odręcznie. Dokument sporządzony na komputerze jest nieważny, gdyż nie ma możliwości potwierdzenia jego autentyczności (nawet, jeśli złożony został podpis). Warto więc, aby spadkobiercy posiadali inny dowolny fragment pisma zmarłego, w celu weryfikacji. Oczywiście całość musi zostać opatrzona czytelnym podpisem (zalecana jest również data sporządzenia).

Dziedziczenie w ramach dziedziczenia ustawowego

Co jednak zrobić, gdy testament nie został w ogóle spisany? W takich przypadkach obowiązuje dziedziczenie ustawowe. Zgodnie z nim podział majątku następuje w sposób równy wobec wszystkich spadkobierców. Do nich zaliczają się: dzieci osoby zmarłej oraz małżonek (ten musi otrzymać nie mniej niż 1/4 całości). Jest to przykład najbardziej oczywisty i prosty, lecz mogą wystąpić różnego rodzaju komplikacje i zależności. Tak więc, zgodnie z prawem spadkowym, jeśli dziecko spadkodawcy również nie żyje, spadkobiercami zostają jego dzieci, co stosuje się aż do prawnuków spadkodawcy. Z kolei, gdy z chwilą otwarcia spadku zmarły nie miał dzieci, całość dzielona jest pomiędzy małżonka, rodziców bądź jego rodzeństwo (gdy jedno lub oboje rodziców nie żyje). Prawo spadkowe określa także, że w sytuacji, gdy zmarły nie posiadał żadnych krewnych, spadek po nim przypada gminie, w której znajdował się jego ostatni adres zamieszkania, lub Państwu Polskiemu, kiedy adresu nie można ustalić bądź znajduje się poza granicą kraju.

Szczegółowe informacje na temat prawa spadkowego – kliknij tutaj.

Czym jest stwierdzenie nabycia spadku?

Stanowisko prawne spadkobiercy musi być w jakiś sposób potwierdzone. W końcu w celu załatwienia wszelkich formalności, np. w banku czy u notariusza, nie udajemy się z samym testamentem. Do tego niezbędny będzie dokument stwierdzenia nabycia spadku, który może się okazać kluczowy również w sprawie o zachowek. Pamiętajmy, że wydawany jest on na podstawie postanowienia sądu po otwarciu spadku. Zawarte są w nim informacje o tym, kto jest spadkobiercą, w jakiej części i czy samodzielnie. Żeby otrzymać dokument, musimy złożyć odpowiedni wniosek w sądzie, który dokładnie rozpatrzy sprawę spadkową. Co istotne, wezmą w niej udział wszyscy spadkobiercy, nawet ci niewymienieni w ewentualnym testamencie. O nabycie spadku mogą się też starać wierzyciele zarówno spadkodawcy, jak i spadkobiercy.

Powody i możliwości odrzucenia spadku

Otrzymany spadek automatycznie włączony jest do naszego osobistego majątku. Co ważne, dotyczy to zarówno przedmiotów czy pieniędzy pozostawionych przez zmarłego, jak i jego długów... Jest to tzw. przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza. I choć odziedziczony dług nie może być większy niż rzeczywista wartość spadku, nie zapominajmy, że zostaniemy obciążeni wszelkimi kosztami związanymi z formalnościami jego przejęcia. Ponadto spadkobierca zobowiązany będzie zapłacić dług w wysokości np. wartości mieszkania po spadkodawcy, bez gwarancji uzyskania tej kwoty podczas jego sprzedaży. Możliwe jest jednak odrzucenie spadku (nasze miejsce zajmą kolejni spadkobiercy, którzy również mogą całość odrzucić). Docenimy to zwłaszcza wtedy, gdy suma długów jest większa niż wartość pozostawionych pieniędzy i rzeczy przez spadkodawcę. Niestety, zrzekając się, nie mamy praw do absolutnie żadnych przedmiotów po zmarłym, nawet tych mających wartość jedynie sentymentalną.