Jednym z postanowień testamentowych jest powołanie określonej
osoby jako wykonawcy ostatniej woli (art. 986 par. 1 K.c.). Forma testamentu
(testament zwykły, testament szczególny) nie ma tutaj żadnego znaczenia. Wykonawca testamentu może
zostać powołany, gdy spadkobiercą ustanowiona jest osoba małoletnia. Przykład: Spadkodawca X powołał do całości spadku swoją
dwuletnią wnuczkę. Na wykonawcę testamentu wyznaczył swojego znajomego
prowadzącego kancelarię prawną.
Kto może być powołany jako wykonawca testamentu
Wykonawca testamentu ma za zadanie dopilnowania wszystkich spraw spadkowych po śmierci spadkodawcy. Nie ma przeszkód prawnych, odnośnie podania więcej niż jednego wykonawcy testamentu (tzw. wykonawcy zastępczy). Spadkodawca musi wtedy postanowić testamencie, że jeżeli pierwsza powołana osoba, nie będzie mogła lub nie będzie chciała, przyjąć obowiązku wykonawcy, wówczas będzie nim osoba podana jako druga.
Wykonawcą testamentu może być wyznaczona w testamencie osoba pełnoletnia, która posiada zdolność do czynności prawnych (nie została ubezwłasnowolniona). Spadkodawca musi podać jej imię nazwisko, nr PESEL, imiona rodziców oraz adres. Nie musi nią być członek rodziny testatora (np. spadkobierca, zapisobierca), może zostać nim godna zaufania obca osoba (np. prawnik).
Odmowa przyjęcia obowiązków wykonawcy testamentu
Z treści art. 990 Kc. wynika, że sąd może zwolnić wykonawcę testamentu z jego obowiązku. Zagadnienie to zostało bliżej omówione w art. 664 Kodeksu postępowania cywilnego (dalej: K.p.c.). Przepis ten stanowi, że w razie decyzji odmownej należy złożyć oświadczenie w sądzie spadku ustnie do protokołu albo na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym. Co istotne, nie jest wymagane podanie przyczyn. Oświadczenie takie należy złożyć najpóźniej do momentu rozpoczęcia wykonywania obowiązków wykonawcy testamentu.
Przyjęcie roli wykonawcy testamentu
W przypadku, gdy osoba powołana do pełnienia obowiązków wykonawcy testamentu wyraża na nie zgodę, wtedy na podstawie art. 665 K.p.c. na jej wniosek wydane zostaje przez sąd spadku lub notariusza zaświadczenie o uprawnieniach. W niniejszym zaświadczeniu tym podaje się:
1) imię, nazwisko, zawód, miejsce zamieszkania oraz datę i miejsce
śmierci spadkodawcy;
2) imię, nazwisko, zawód, miejsce zamieszkania
wykonawcy testamentu;
3) informację o tym, że dana osoba została
powołana na wykonawcę testamentu.
Obowiązki wykonawcy testamentu
Testator sam może określić obowiązki wykonawcy testamentu. Jeśli jednak nie wskaże ich w testamencie, wtedy na podstawie art. 988 par. 1 K.c. obowiązki wykonawcy będą polegać na:
1) zarządzaniu
majątkiem, aż do chwili podziału spadku;
2) spłacie
długów spadkowych;
3) wykonaniu
zapisów i poleceń ;
4) wydaniu
majątku spadkowego spadkobiercom testamentowym.
Wykonawca testamentu może pozywać i być pozywanym w sprawach wynikających z zarządu spadkiem, a także pozywać w sprawach o prawa należące do spadku i być pozywanym w sprawach o długi spadkowe (art. 988 par. 2 K.c.).
Do dnia wydania spadkobiercom majątku spadkowego jest on jego posiadaczem. Na podstawie art. 635 par. 2 i art. 655 par. 1 K.p.c. może złożyć wniosek o zabezpieczenie spadku oraz wniosek o wyjawienie przedmiotów spadkowych.
Wynagrodzenie
W świetle art. 989 par. 2 K.c. wykonawcy testamentu za pełnienie swojej funkcji należy się wynagrodzenie. Należy je zaliczyć do długów spadkowych. Wyjątek jest wtedy, gdy w testamencie spadkodawca określił, że wykonawca pełni swoją funkcję nieodpłatnie .
Zwolnienie z pełnienia roli wykonawcy testamentu
Wykonawca testamentu zostaje zwolniony ze swojej funkcji jeżeli wykona wszystkie nałożone na niego przez testatora obowiązki. Najpóźniej ma to miejsce z chwilą działu spadku. Majątek przechodzi wtedy na spadkobierców. Funkcja wykonawcy testamentu ustaje również z chwilą śmierci wykonawcy.
Podstawa prawna:
-
art. 986 - 990 K.c.;
-
art. 635 par. 2 k.p.c.;
-
art. 655 par. 1 K.p.c.;
-
art. 664 - 665 K.p.c.
Stan prawny na 27 sierpnia 2011 roku
