Specyfika tej licencji sprowadza sie w zasadzie do tego, iż jest ona udzielana za pośrednictwem Urzędu Patentowego RP w trybie postępowania spornego (art. 255), a nie przez samego uprawnionego z patentu. Wobec tego, jeżeli udziela się jej właściwie wbrew woli osoby uprawnionej, wówczas możemy traktować tę odmianę licencji, jako swego rodzaju ograniczenie praw z patentu[1].
Zatem, jak wyżej wspominano specyfika tej licencji sprowadza się m.in do tego, że Urząd Patentowy może udzielić pozwolenia na korzystanie z chronionego wynalazku (art. 82 - 88), wzoru przemysłowego(art.100), czy topografii układu scalonego (art.221), jednakże bez zgody uprawnionego. Nadto należy podkreślić, że licencja przymusowa jest niewyłączna (art. 83 pwp) oraz odpłatna. W rezultacie stwarza to po stronie korzystającego obowiązek uiszczania stosownych opłat licencyjnych. Poza tym licencja ta może być udzielona dopiero wtedy, gdy ubiegający sie o nią wykaże, że podejmował wcześniej, w dobrej wierze, starania w celu uzyskania licencji.
Udzielenie licencji przymusowej może nastąpić tylko w ściśle określonych sytuacjach. Stosownie do treści art. 82 ust. 1 pkt 1 ustawy udzielnie licencji przymusowej jest możliwe, jeśli jest to konieczne dla zapobieżenia lub usunięcia stanu zagrożenia bezpieczeństwa państwa, w szczególności w dziedzinie obronności, porządku publicznego, ochrony życia i zdrowia ludzkiego oraz ochrony środowiska naturalnego.Podobne przesłanki znajdujemy w art. 69 ust. 1pkt 2 ustawy. Jak wskazuje Z.Miklasiński: "Korzystanie z wynalazku dla celów państwowych przewidziane jest dla sytuacji odznaczających się znacznym elementem pilności, wymagających bezpośredniej i szybkiej interwencji organu Państwa w zaistniały już lub potencjalny stan zagrożenia. Sprzyja temu przede wszystkim uproszczony tryb podejmowania decyzji w sprawie, bez formalnego wniosku i rozprawy z udziałem stron"[2].
Z kolei punkt drugi wspominanego artykuły wskazuje, iż udzielenie zezwolenia przez Urząd Patentowy RP na korzystanie z wynalazku innej osoby jest możliwe, jeżeli stwierdzono nadużywanie patentu w rozumieniu art. 68 ustawy.
Ponadto licencja przymusowa może być ustanowiona w sytuacji zależności patentów (art. 81 ust.1 pkt. 3). W praktyce sprowadza się to do stwierdzenia, "że uprawniony z patentu udzielonego z wcześniejszym pierwszeństwem (patentu wcześniejszego) uniemożliwia, nie godząc się na zawarcie umowy licencyjnej, zaspokojenie potrzeb rynku krajowego przez stosowanie opatentowanego wynalazku (patent zależny), z którego korzystanie wkraczałoby w zakres patentu wcześniejszego, w tym przypadku uprawniony z patentu wcześniejszego może żądać udzielenia mu zezwolenia na korzystanie z wynalazku będącego przedmiotem patentu zależnego (licencja wzajemna)". Należy mieć jednocześnie na uwadze art. 82 ust. 2 ustawy, gdzie ustawodawca wskazuje, że warunkiem koniecznym dla udzielenia licencji przymusowej jest stwierdzenie, iż korzystanie z wynalazku będącego przedmiotem patentu zależnego, jeżeli są to wynalazki odnoszące się do tego samego przedmiotu, wprowadza istotny postęp techniczny o poważnym znaczeniu gospodarczym. Celem wprowadzenia tego przepisu było przeciwdziałanie nadużywania licencji przymusowej poprzez wymóg by licencja przymusowa byłą udzielana tylko wtedy, kiedy by móc zastosować cudzy wynalazek o rzeczywistym gospodarczym i technicznym znaczeniu.
Istnieje możliwość zastrzeżenia w umowie licencyjnej wyłączności korzystania z wynalazku w ściśle określony sposób (art. 76 ust. 4).
Zakres i czas trwania licencji, szczegółowe warunki jej wykonywania, a także, odpowiednio do wartości rynkowej, wysokość opłaty licencyjnej oraz sposób i terminy jej zapłaty, określa Urząd Patentowy (art. 84 ustawy).
Licencjobiorca, jak już wspomniano powyżej, jest obowiązany do opłacenia opłaty licencyjnej, odpowiadającej wartości rynkowej licencji. Urząd Patentowy RP w decyzji o udzielnie licencji przymusowej precyzuje wysokość opłaty, a także sposób i termin jej uiszczenia. Nadto w decyzji określa się sposób wykonywania licencji, a zwłaszcza zakres i czas trwania licencji. Decyzja taka może być po upływie dwóch lat zmieniona w części dotyczącej zakresu, czasu trwania, a także wysokości opłaty licencyjnej. Warto, podkreślić, że zmiany te mogą być dokonane na wniosek zainteresowanego (art. 86 ustawy)[3].
Licencja przymusowa, jaki i licencja wzajemna mogą zostać wpisane do rejestru prowadzonego przez Urząd Patentowy RP. Jednakże może to nastąpić jedynie na wniosek zainteresowanego[4].
