Często zdarza się, iż realizacja kontaktów z dzieckiem jest utrudniona lub wręcz niemożliwa ze względu na umyślne działanie rodzica, pod opieką, którego dziecko pozostaje. Takie zachowanie przybierać może różnorodną postać od opuszczaniu miejsca zamieszkania dziecka w czasie, gdy uprawniony ma je odebrać, permanentnym wskazywaniu na zły stan zdrowia dziecka jako przyczyny niemożności realizacji spotkania z uprawnionym, lub innych sposobów uniemożliwiania spotkań w terminach określonych przez sąd. Oczywiście katalog zachowań świadczących o celowym utrudnianiu kontaktów jest o wiele szerszy, niemniej jednak w pracy kuratora rodzinnego najczęściej spotykałem się właśnie z taką formą zachowań osoby zobowiązanej. Oczywiście również postępowanie rodzica uprawnionego niejednokrotnie bywają podstawą podjęcia stosownych decyzji przez sąd. W takiej sytuacji jedną z możliwości uzyskania prawidłowego przebiegu kontaktów może być udział kuratora w kontaktach z dzieckiem lub nadzór kuratora nad kontaktami z dzieckiem.
Kontakty z małoletnim mogą się odbywać w obecności kuratora sądowego w trybie art. 113 2 § 2 pkt. 3 k.r.i o. (udział). Wówczas obowiązkiem kuratora jest dopilnowanie terminowości wyznaczonego kontaktu tj. godziny rozpoczęcia i zakończenia kontaktów oraz przebywanie podczas ich realizacji. W sytuacji zaistnienia zagrożenia dobra dziecka kurator ma prawo wezwać Policję i przerwać kontynuację kontaktu. Po zakończeniu realizacji kontaktu kurator jest zobowiązany do złożenia sprawozdania z ich przebiegu, we wcześniej ustalonej przez Sąd częstotliwości
Udział kuratora w kontaktach uprawnionego z dzieckiem może być ustanowiony także w sytuacji gdy samodzielna realizacja spotkań z dzieckiem przez uprawnionego może być pewnym zagrożeniem dla dobra małoletniego, choćby z powodu braku więzi z dzieckiem, niedostatecznych predyspozycji wychowawczych lub niewłaściwych warunków opiekuńczych istniejących po stronie osoby uprawnionej.
Koszt udziału kuratora wynosi ponad 170 zł, od uznania sądu zależy, kto i w jakiej części będzie je ponosił. Najczęściej tymi kosztami obciążany jest ten z rodziców, który wnosi o udział kuratora, choć nie jest wykluczone obciążenie drugiego z rodziców, jeżeli przyczyny uzasadniające ustanowienie udziału kuratora leżą właśnie po jego stronie. Opłatę wnosi się za każdą obecność kuratora i nie ma znaczenia czy spotkanie trwało 5 minut, czy też 5 godzin.
Od udziału kuratora w kontaktach odróżnić należy nadzór kuratora nad kontaktami. W tej drugiej postaci jest on ustanawiany w trybie art. 109 § 2 pkt. 3 k.r. i o. i stanowi formę ograniczenia władzy rodzicielskiej. Taki nadzór może również ustanowić Sąd z urzędu.
W przypadku ustanowienie nadzoru, kurator nie ma obowiązku brać udziału w czasie realizacji kontaktu, ale ma obowiązek dopilnowywania terminowości ich realizacji poprzez współdziałanie w tym zakresie z rodzicami dziecka, poznawania przyczyn nie odbycia się kontaktu, utrzymywanie stałego kontaktu z zobowiązanym i uprawnionym do spotkań z małoletnim, zobowiązywanie do właściwego postępowania wobec małoletniego, które umożliwi pełną realizację postanowienia oraz składanie do sądu sprawozdań z realizacji prowadzonego nadzoru w terminach określonych przez sąd. Taka forma ograniczenia władzy rodzicielskiej nie odbiera żadnemu z rodziców uprawnienia do podejmowania decyzji w sprawach małoletniego. Podkreślić jednak należy, iż nie wszystkie sądy stosują tą drugą formę rozwiązania, uznając, iż jedynym możliwym rozwiązaniem jest udział kuratora w kontaktach z dzieckiem, ewentualnie zlecenie przymusowego odebrania małoletniego przez kuratora sądowego i przekazanie uprawnionemu celem realizacji kontaktu. Niemniej jednak często nadzór kuratora nad kontaktami jest stosowany.
