Zobaczmy przepisy
Obowiązek ten wynika z treści art. 128 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej: KRiO) Ustawodawca wskazuje w nim, że obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny), obciąża krewnych w linii prostej. Jest to wzajemny obowiązek alimentacyjny: rodzice - dzieci, dzieci - rodzice. Co ważne, obowiązek ten powstaje, wtedy gdy rodzice znajdują się w niedostatku (art. 133 par. 2 KRiO).
Z art. 135 par. 1 KRiO zakres świadczeń alimentacyjnych zalezy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.
Zobacz:
DZIAŁ III OBOWIĄZEK ALIMENTACYJNY
Ważne!
W przypadku, gdy rodzice nie pozostają w niedostatku, dzieci nie są zobowiązane do ich alimentacji.
Stan niedostatku
Przepisy KRO nie definiują stanu niedostatku. Z pomocą przychodzi utrwalone orzecznictwo Sądu Najwyższego. W wyroku SN z dnia 5 maja 1998 r., I CKN 242/98 (status obowiązujący) czytamy: „Niedostatek – (…) polega na istnieniu takiej sytuacji, w której człowiek nie ma w ogóle lub nie ma dostatecznych własnych środków utrzymania, które mogłyby zaspokoić jego usprawiedliwione, podstawowe potrzeby”. Można przyjąć, że stanem niedostatku będzie sytuacja, gdy rodzic nie będzie w stanie zaspokoić niezbędnych potrzeb życiowych: opłacenia czynszu, zakupienia pożywienia, odzieży, obuwia, potrzebnych lekarstw, ponieważ nie ma na tyle własnych środków. Pomocą w niedostatku będą alimenty od pełnoletnich dzieci.
Oddalenie roszczenia
Sąd oddali roszczenie rodzica o alimentację, jeżeli postępował on nagannie wobec swoich dzieci. Przykładowo stosował wobec nich przemoc, uchylał się od płacenia alimentów na dzieci, został pozbawiony władzy rodzicielskiej, nie utrzymywał z dziećmi kontaktów. Sąd może uznać także, że rodzic znalazł się w niedostatku z własnej winy, ponieważ porzucił dobrą pracę, popadł w alkoholizm, przestał dbać o zdrowie. Potwierdza to teza VIII Uchwały Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1987 r., III CZP 91/86 ( OSNC 1988/4/42): „W razie rażąco niewłaściwego postępowania osoby uprawnionej do alimentów, budzącego powszechną dezaprobatę, dopuszczalne jest oddalenie powództwa w całości lub w części ze względu na zasady współżycia społecznego (art. 5 k.c.)...".
Złożenie pozwu
1. Właściwy sąd
Pozew o alimenty rodzic składa w dwóch lub więcej egzemplarzach ( zależy to od liczby pozwanych) wraz z załącznikami w Sądzie Rejonowym - Wydział Rodzinny i Nieletnich w okręgu którego mieszka pozwany, czyli pełnoletnie dziecko (art. 27 par. 1 K.p.c.). W przypadku, gdy rodzic występuje o alimenty od kilku dzieci, które zamieszkują pod różnymi adresami, wówczas może złożyć pozew w sądzie właściwym dla swojego miejsca zamieszkania (art. 32 K.p.c.).
2. Osobiście lub pocztą
Pozew może zostać złożony osobiście w biurze podawczym właściwego sądu albo za pośrednictwem poczty jako list polecony za zwrotnym potwierdzeniem odbioru.
3. Schemat pozwu
Powinien on spełniać wymagania pisma procesowego zawarte w art. 126 par. 1 K.p.c), czyli zawierać:
1) miejscowość i datę,
2) nazwę i adres sądu do którego jest kierowany,
3) oznaczenia stron: powód - pozwany (imie, nazwisko, adres),
4) podanie wartości przedmiotu sporu (wysokość żądanych alimentów x 12 miesięcy),
5) tytuł pozwu: Pozew o alimenty,
6) wyszczególnienie żądań oraz ich uzasadnienie w pozwie,
7) podanie dowodów na okoliczności wskazane w pozwie,
8) załączniki (np. odcinki emerytury, zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia).
Powód podpisuje pozew czytelnie na oryginale oraz na kopii/kopiach.
4. Uzasadnienie pozwu
W uzasadnieniu pozwu należy krótko opisać sytuację rodzinną oraz podać w przybliżeniu miesięczne wydatki na swoje utrzymanie. Należy dołączyć odcinki emerytury lub renty, dowody opłat za mieszkanie, energię elektryczną, gaz. Należy również przedstawić sytuację materialną pozwanego lub pozwanych, na tyle na ile jest ona znana.
5. Koszty
Z art. 96 ust. 1 pkt 2 Ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r., nr 90, poz. 594) strona, która składa pozew o alimenty jest zwolniona od kosztów sądowych. Może również na podstawie art. 117 par. 1 i 2 K.p.c. wystąpić do sądu z wnioskiem o ustanowienie dla niej adwokata z urzędu.
Ważne!
Na podstawie art. 333 par. 1 K.p.c. sąd z urzędu nadaje rygor natychmiastowej wykonalności wyrokowi zasądzającemu alimenty - co do ratpłatnych po dniu wniesienia powództwa , a co do rat płatnych przed wniesieniem powództwa za okres nie dłuższy niż za trzy miesiące.
Zobacz:
Pozew o alimenty na rodziców - wzór z omówieniem
Podstawa prawna:
- art. 128, art. 133 par. 1, art. 135 par. 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego
- teza VIII Uchwały Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1987 r., III CZP 91/86 ( OSNC 1988/4/42)
- wyrok SN z dnia 5 maja 1998 r., I CKN 242/98
Stan prawny na 17 kwietnia 2012 roku
