redakcja 21 grudnia 2010 Istota składki na ubezpieczenie emerytalne.

Przymusowość wynika z obowiązkowego i powszechnego charakteru jej uiszczania, a dodatkowo może być pobierana w trybie właściwym dla podatków i innych opłat o charakterze publicznym. Celowość składki oznacza, że jest przeznaczona tylko i wyłącznie na wypłatę świadczeń. Kolejna cecha to odpłatność. Istnieje powiązanie pomiędzy obowiązkiem uiszczania składki a obowiązkiem wypłaty świadczenia w razie zajścia określonych zdarzeń losowych określonych w ustawie. Gdy jednak dane zdarzenie warunkujące wypłatę świadczeń nie nastąpi, składka ma charakter bezzwrotny. Warto jednak podkreślić, że ta ostatnia cecha składki nie występuje w przypadku składki wpłacanej do otwartych funduszy emerytalnych. Składka w drugim segmencie ubezpieczeń emerytalnych ma charakter zwrotny. Jest to jeden z elementów odróżniających drugi filar od powszechnego ubezpieczenia społecznego z ZUS.[1]

Dyskusyjny w polskiej literaturze przedmiotu jest stosunek między podatkami a składkami na ubezpieczenie społeczne. Trafnie ujął to J. Wantoch-Rekowski, który na podstawie wykładni językowej stwierdził, że skoro obecnie funkcjonują dwie nazwy- składka i podatek- nie mogę one oznaczać jednej instytucji prawnej. Byłoby to nieracjonalne, choć nieracjonalne nie oznacza, że nie niemożliwe.[2]

J. Wantoch-Rękowski uważa, że składki emerytalne nie są de lege lata podatkiem, lecz przymusowymi świadczeniami, których elementy konstrukcyjne wynikają z ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, co więcej, według niego składki emerytalne nie tylko różnią się od podatku, ale również od pozostałych składek na ubezpieczenie społeczne, gdyż posiadają odrębne elementy konstrukcyjne i własną naturę prawną.[3]

M. Góra składkę istniejącą w modelu repartycyjnym określa wprost, jako celowy podatek socjalny, nakładany przede wszystkim na dochody z pracy, finansujący tradycyjny system emerytalny, plasujący się blisko podatku ogólnego.

Natomiast w nowoczesnym systemie emerytalnym, opartym na indywidualnych kontach i poprzez owe konta tworzącym dobrze określone zobowiązania wobec swoich uczestników, gdzie stopa zwrotu jest jedną z podstawowych informacji, które do nich trafiają, a możliwość politycznych manipulacji jest znacznie zredukowana, składka przestaje być postrzegana, jako podatek.[4]

Ponadto należy także stwierdzić, że w zamian za uiszczanie składek otrzymujemy określone świadczenia (emerytalne, rentowe, chorobowe, zdrowotne). W pewnym sensie za składki "kupujemy" prawo do świadczeń, co odróżnia je od typowego podatku. Otrzymujemy, więc gwarancję, komfort psychiczny, pewności, że za "swoją" składkę otrzymamy w razie zaistnienia zdarzenia ubezpieczeniowego świadczenie od instytucji, która tę składkę pobrała.[5]

Można stwierdzić, iż brak jednoznacznej definicji składki emerytalnej. Jest to pojęcie wielopłaszczyznowe, skomplikowane, podlegające licznym dyskusją.

W części obowiązkowej systemu ubezpieczeń emerytalnych funkcjonują, bowiem dwie odmienne składki o różnej konstrukcji.

W pierwszym filarze mamy do czynienia z rozwiązaniem tak zwanej zdefiniowanej składki. Składka zapisywana jest na indywidualnym koncie ubezpieczonego, jednak nie oznacza to ich gromadzenia na tym koncie. Wręcz przeciwnie gdyż środki pieniężne pochodzące z wpływających do FUS składek przeznaczone są na bieżące finansowanie wypłacanych świadczeń emerytalnych.[6]

Natomiast składka w drugim filarze jest elementem przymusowego oszczędzania, które ma służyć wykorzystaniu zgromadzonych środków przez ubezpieczonego po osiągnięciu określonego prawem wieku.[7]

Pomimo tego, składka po przekazaniu do OFE zachowuje swój publicznoprawny ubezpieczeniowy charakter i podlega ściągnięciu oraz zabezpieczeniu na zasadach dotyczących składek na ubezpieczenie społeczne.[8]