Dla kogo
Od 1 stycznia 2016 roku rodzice lub opiekunowie dzieci, którzy nie posiadają prawa do zasiłku macierzyńskiego lub uposażenia macierzyńskiego (np. slużby mundurowe) za okres ustalony w przepisach Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego /na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego mogą korzystać ze świadczenia rodzicielskiego.
ZUS podaje: "Świadczenie rodzicielskie przysługuje osobie, która nie ma uprawnień do świadczeń z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa związanych z macierzyństwem lub rodzicielstwem, tj. nie ma uprawnień do zasiłku macierzyńskiego (gdyż nie podlega ubezpieczeniu chorobowemu), ani nie ma uprawnień do świadczeń pozaubezpieczeniowych związanych z macierzyństwem lub rodzicielstwem, tj. nie otrzymuje w związku z urodzeniem lub przyjęciem dziecka na wychowanie uposażenia. Świadczenie to nie przysługuje, jeżeli drugi z rodziców lub opiekunów dziecka jest uprawniony do zasiłku macierzyńskiego lub uposażenia w związku z urodzeniem lub przyjęciem dziecka na wychowanie".
Będą to między innymi studenci, rolnicy, osoby bezrobotne (niezależnie czy są zarejestrowane w Urzędzie Pracy czy nie), osoby pracujące na umowach prawa cywilnego np. umowa zlecenia, umowa o dzieło, osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, jeśli nie pobierają zasiłku macierzyńskiego.
Świadczenie rodzicielskie reguluje art. 17c Ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (tekst jedn.: Dz.U.2015.0.114). Jest ono przyznawane niezależnie od dochodu rodziny.
Osoby uprawnionymi są :
1) matka lub ojciec dziecka,
2) opiekun faktyczny dziecka, rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, osoba, która przysposobiła dziecko, w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do ukończenia 10. roku życia.
Przez jaki okres
Świadczenie rodzicielskie przysługuje przez okres:
1) 52 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie, przysposobienia jednego dziecka lub objęcia opieką jednego dziecka,
2) 65 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia dwojga dzieci lub objęcia opieką dwojga dzieci,
3) 67 tygodni – w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia trojga dzieci lub objęcia opieką trojga dzieci,
4) 69 tygodni – w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia czworga dzieci lub objęcia opieką czworga dzieci,
5) 71 tygodni – w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia pięciorga i więcej dzieci lub objęcia opieką pięciorga i więcej dzieci.
Od kiedy
Świadczenie rodzicielskie przysługuje:
1) matce dziecka przysługuje od dnia porodu,
2) ojcu dziecka w przypadku:
a) skrócenia na wniosek matki dziecka okresu pobierania świadczenia rodzicielskiego, zasiłku macierzyńskiego lub uposażenia za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub okres urlopu rodzicielskiego, po wykorzystaniu przez nią tego świadczenia, zasiłku lub uposażenia za okres co najmniej 14 tygodni od dnia urodzenia dziecka,
b) śmierci matki dziecka,
c) porzucenia dziecka przez matkę.
3) opiekunowi faktycznemu dziecka, rodzinie zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, osobie, która przysposobiła dziecko, od dnia objęcia dziecka opieką, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10. roku życia .
Jaka kwota
Z art. 17c ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych świadczenie rodzicielskie przysługuje w wysokości 1.000,00 zł miesięcznie. Podana kwota stanowi wartość netto i nie jest opodatkowana.
Wyjątek
W razie urodzenia dziecka przez kobietę pobierającą zasiłek dla bezrobotnych w okresie, o którym mowa w art. 73 okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2015 r. poz. 149 i 357), lub w ciągu miesiąca po jego zakończeniu, lub w okresie przedłużenia zasiłku dla bezrobotnych na podstawie art. 73 okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych ust. 3 tej ustawy, świadczenie rodzicielskie przysługuje jednemu z rodziców w wysokości różnicy między kwotą świadczenia rodzicielskiego a kwotą pobieranego przez kobietę zasiłku dla bezrobotnych pomniejszonego o zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych.
Zbieg świadczeń
Kiedy nie przysługuje świadczenie rodzicielskie
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej podaje:
Świadczenie rodzicielskie nie przysługuje, jeżeli:
1) co najmniej jeden z rodziców dziecka lub opiekun faktyczny dziecka (tj. osoba faktycznie opiekująca się dzieckiem, jeżeli wystąpiła z wnioskiem do sądu rodzinnego o przysposobienie dziecka), lub rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, otrzymują zasiłek macierzyński lub uposażenie za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub okres urlopu rodzicielskiego;
2) dziecko zostało umieszczone w pieczy zastępczej - w przypadku matki lub ojca lub osoby, która przysposobiła dziecko;
3) jeden z rodziców dziecka lub opiekun faktyczny dziecka (tj. osoba faktycznie opiekująca się dzieckiem, jeżeli wystąpiła z wnioskiem do sądu rodzinnego o przysposobienie dziecka), lub rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, nie sprawują lub zaprzestali sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, w tym w związku z zatrudnieniem lub wykonywaniem innej pracy zarobkowej, które uniemożliwiają sprawowanie tej opieki;
4) w związku z wychowywaniem tego samego dziecka lub w związku z opieką nad tym samym dzieckiem jest już ustalone prawo do świadczenia rodzicielskiego, dodatku do zasiłku rodzinnego, o którym mowa w art. 10, świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawiez dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów;
5) osobom uprawnionym do świadczenia rodzicielskiego przysługuje za granicą świadczenie o podobnym charakterze do świadczenia rodzicielskiego, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.
Ustalenie prawa do świadczenia rodzicielskiego
Prawo do świadczenia rodzicielskiego ustala się, począwszy od miesiąca urodzenia lub przysposobienia dziecka, a w przypadku opiekuna faktycznego dziecka i rodziny zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, osób, od miesiąca objęcia dziecka opieką, jeżeli wniosek o ustalenie prawa do świadczenia rodzicielskiego został złożony w terminie 3 miesięcy, licząc od dnia urodzenia lub przysposobienia dziecka, a w przypadku osób opiekuna faktycznego dziecka i rodziny zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, od dnia objęcia dziecka opieką.
Wzór wniosku o ustalenie prawa do świadczenia rodzicielskiego określa Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2015 r. w sprawie postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne (Dz. U. 2015. 2284).
Ważne!
Wniosek o wypłatę świadczenia rodzicielskiego nalezy złożyć do instytucji realizującej świadczenia rodzinne ( np. ośrodek pomocy społecznej). Niniejsze świadczenie jest wliczane do dochodu rodziny.
Podstawa prawna:
- art. 17c , art. art. 27 ust. 5 Ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (tekst jedn.: Dz.U.2015.0.114)
Źródło: Zakład Ubezpieczeń Społecznych - www.zus.pl, Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej - mpips.gov.pl
Stan prawny na 7 maja 2016 roku