Zobaczmy przepisy
W świetle art. 114 ust.1 Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość.
...i nowelę ustawy
Z dniem 1 lipca 2004 r. dodano przez art. 1 pkt 25 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2004 r. , nr 121, poz. 1264) do art. 114 ust. 1 Ustawy o emeryturach i rentach z FUS ustępu la. Zgodnie z jego treścią przepisy art. 114 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS stosuje się odpowiednio, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji okaże się, że przedłożone dowody nie dawały podstaw do ustalenia prawa do emerytury i renty albo ich wysokości.
Wniosek do Trybunału Konstytucyjnego
W dniu 10 lutego 2011 roku Rzecznik Praw Obywatelskich prof. Irena Lipowicz skierowała do Trybunału Konstytucyjnego Wniosek o stwierdzenie niezgodności art. 114 ust. la ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z zasadą zaufania obywateli do państwa i prawa wynikającą z art. 2 Konstytucji RP oraz z art. 67 ust. 1 Konstytucji RP.
W jego uzasadnieniu Rzecznik podaje:
„(…) W świetle regulacji zawartej w art. 114 ust. la ustawy o emeryturach i rentach z FUS deklarowana przez ustawodawcę prawomocność decyzji wydawanych w sprawach emerytalnych i rentowych ma więc w istocie charakter iluzoryczny. Tego typu prawomocność nie jest bowiem żadnym gwarantem stabilizacji sytuacji prawnej i życiowej jednostki, skoro organ rentowy w każdym czasie i tylko na podstawie odmiennej oceny dowodów może pozbawić jednostkę przysługujących jej praw.
(…) W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich rozwiązanie zawarte w art. 114 ust. la ustawy o emeryturach i rentach z FUS jest niezgodne także z art. 67 ust. 1 Konstytucji RP. Zgodnie z jego treścią obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego. Zakres i formy zabezpieczenia społecznego określa ustawa.
(…) W szczególności dokonując wyboru w zakresie regulacji ustawowych w oparciu o treść art. 67 ust. 1 Konstytucji RP ustawodawca zwykły musi uwzględniać inne zasady konstytucyjne, takie jak zasada zaufania obywateli do państwa i prawa czy też zasada ochrony praw nabytych. W interesującym zakresie zasady te nie zostały uwzględnione, art. 114 ust. la ustawy o emeryturach i rentach z FUS kreuje bowiem mechanizm pozwalający w każdej chwili uchylać z urzędu wydane w przeszłości wadliwe decyzje o prawie do zabezpieczenia społecznego. Mechanizm ten działa niezależnie od przyczyny wadliwości decyzji, niezależnie od gradacji wad zawartych w decyzji oraz niezależnie od skutków, jakie dla jednostki może oznaczać uchylenie decyzji.”
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego
Trybunał Konstytucyjny rozpoznał wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich z dnia 10 lutego 2011 roku i wydał w dniu 28 lutego 2012 roku następujący wyrok (sygn. akt K 5/11):
"Art. 114 ust. 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, z 2010 r. Nr 40, poz. 224, Nr 134, poz. 903, Nr 238, poz. 1578 i Nr 257, poz. 1726 oraz z 2011 r. Nr 75, poz. 398, Nr 149, poz. 887, Nr 168, poz. 1001 i Nr 187, poz. 1112) jest niezgodny z zasadą zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 oraz z art. 67 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej."
Niniejszy wyrok czeka na opublikowanie w Dzienniku Ustaw.
Żródło: Rzecznik Praw Obywatelskich - www.rpo.gov.pl
