W przypadku, gdy pracownik jest zatrudniony na umowę o pracę, a pracodawca chce dodatkowo zatrudnić go także na umowę zlecenia, wówczas nie może on na zleceniu wykonywać tej samej pracy, która wynika z jego stosunku pracy. Zakres wykonywanych czynności musi być tutaj inny. Potwierdził to Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 21 października 1994 r., III AUr 865/94 : „Świadczenie tej samej rodzajowo pracy, co określona w umowie o pracę, poza normalnym czasem pracy pracowników na podstawie umów zlecenia jest kontynuowaniem stosunku pracy w godzinach nadliczbowych, nawet gdyby pracownicy – według niezweryfikowanych twierdzeń pracodawcy – nie byli zainteresowani pracą w godzinach nadliczbowych. (...)”
Porównajmy przepisy
Z treści art. 734 par. 1 K.c. wynika, ze przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do wykonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Art. 22 par. 1 K.p. stanowi: „Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem”.
Widzimy różnicę w warunkach realizacji każdej z tych umów. Przy umowie zlecenia nie występuje podporządkowanie się poleceniom zleceniodawcy. Zleceniodawca może jedynie udzielać wskazówek odnoszących się do wykonania zlecenia. W warunkach wykonywania pracy istotny jest element podporządkowania.
Zobaczmy przykład
Pan Jan jest zatrudniony w firmie X jako kierowca – mechanik. Pracuje od poniedziałku do piątku w systemie pracy jednozmianowej. Pracodawca może zawrzeć z panem Janem umowę zlecenia na wykonanie w jego czasie wolnym innej pracy. Nie może ona być tożsama z jego pracą zawodową. Pan Jan wtedy sam organizuje sobie pracę w przedziale czasowym podanym mu przez zleceniodawcę.
oraz Orzecznictwo Sądu Najwyższego
Kwestia umowy zlecenia niejednokrotnie była w centrum zainteresowania Sądu Najwyższego. W przypadku zawierania dodatkowego zatrudnienia cywilnoprawnego nadal aktualna jest Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 1994 r., I PZP 13/94 (OSNP 1994 r., nr 3, poz. 39). Sąd Najwyższy wyraził w niej następujący pogląd:: "Umowa zlecenia zawarta przez zakład pracy z sanitariuszem, zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, przewidująca wykonywanie przez niego po godzinach pracy - za ustalonym w niej wynagrodzeniem - pracy tego samego rodzaju, co określony w umowie o pracę, stanowi umowę uzupełniającą umowę o pracę. Za pracę wykonywaną na podstawie tej umowy pracownik nabywa prawo do wynagrodzenia nie niższego, niż określone w art. 134 kodeksu pracy."
W uzasadnieniu Uchwały Sąd Najwyższy podał:
„(...) zawarcie umowy zlecenia przewidującej wykonywanie przez sanitariusza pracy tego samego rodzaju, co określona w umowie, stanowi obejście przepisów kodeksu pracy o czasie pracy, są trafne. (...)Zawarta przez strony umowa, nazwana przez nie umową zlecenia, jest umową czasowo uzupełniającą umowę o pracę. Jej przedmiotem jest bowiem zobowiązanie pracownika do wykonywania pracy dokładnie tego samego rodzaju, co praca określona w umowie o pracę, t.j. pracy sanitariusza zespołów wyjazdowych. Ponadto zastrzeżono w tej umowie, że praca musi być wykonywana osobiście, a więc w sposób charakterystyczny dla zobowiązania pracownika. (...) Treść umowy i sposób jej realizacji przez strony wskazują więc, że nie jest to umowa o świadczenie usług, która nie jest uregulowana innymi przepisami i do której stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu (art. 750 k.c.). gdyż wykazuje ona cechy charakteryzujące umowę o pracę.(...)”
Podstawa prawna:
- art. 22 par. 1 K.p.;
- art. 734 par. 1 K.c.;
- Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 1994 r.,
I PZP 13/94 (OSNP 1994 r., nr 3, poz. 39)
Stan prawny na 26 stycznia 2011 roku
