Najbardziej specyficzną cechą dóbr niematerialnych jest to, ze istnieją one zupełnie niezależnie od istnienia ich materialnej postaci, która jedynie gwarantuje ich rozpoznanie, identyfikację a jednocześnie pozwala na korzystanie z nich. Tak na przykład można wskazać, że substratem materialnym utworu muzycznego jest egzemplarz płyty CD, a znaku towarowego - określony egzemplarz opatrzony tym znakiem towarowym. W ramach tej kategorii można dokonać różnych podziałów. Najpowszechniejszą klasyfikacją jest ta wskazująca na trzy różne kategorie dóbr niematerialnych[1]:
1. utwory (chronione prawem autorskim),
2. rozwiązania (wynalazki, wzory, topografie układów scalonych),
3. oznaczenia (znaki towarowe, oznaczenia geograficzne, nazwy handlowe i firmę).
Należy wszakże wyraźnie zaznaczyć, ze podział ten nie ma charakteru rozłącznego i możliwe jest by jedno dobro niematerialne gromadziło w sobie cechy dwóch a nawet każdej z wyżej wskazanych kategorii. Przykłady takiej sytuacji zostały wskazane w publikacji "Prawo własności przemysłowej" pod redakcją U. Promińskiej:. "Przykładowo, oryginalna grafika zestawienia kilku liter opracowanych w celu wykorzystania jej do oznaczenia określonych towarów stanowi jednocześnie utwór i oznaczenie; oryginalny kształt flakonu perfum, ułatwiający ich dozowanie i pełniący funkcję znaku towarowego wskazującego na pochodzenie od oznaczonego producenta, jest jednocześnie utworem, rozwiązaniem i oznaczeniem"
Kolejnej klasyfikacji można dokonać bazując również na ładunku intelektualnym oraz głównie na ich przeznaczeniu.[2] W oparciu o takie criterium divisionis wyróżniamy dobra o charakterze intelektualnym i dobra nieposiadające takiego charakteru. Do zestawu dóbr niematerialnych o charakterze intelektualnym przyporządkowuje się:
1. rozwiązania,
2. utwory w rozumieniu prawa autorskiego.
Zarówno jedne, jak i drugie stanowią zatem rezultat intelektualnego wysiłku człowieka. Do rozwiązań zaliczamy m.in. wynalazki, wzory użytkowe, wzory przemysłowe, topografie układów scalonych. Tymczasem do kategorii dóbr nieposiadających intelektualnego charakteru zalicza się oznaczenia (oznaczenie przedsiębiorcy, firmy przedsiębiorców, znaki towarowe, oznaczenia geograficzne) będące swego rodzaju wartością, których kwintesencją jest zdolność do wywoływania sprecyzowanych asocjacji, a co za tym idzie ich znaczenie przejawia się w spełnianiu funkcji komunikacyjnej. Ergo, nie ma tutaj znaczenia sam sposób kreacji, lecz świadome zachowanie człowieka w wyniku którego następuje dobór właściwego symbolu (inaczej w przypadku oznaczeń geograficznych, które są naturalnie narzucone). Niektórzy twierdzą wręcz, ze w przypadku tego rodzaju dóbr w ogóle nie można mówić o jakimkolwiek akcie kreacji, a dla ochrony nie jest konieczna nowość czy też oryginalność.4Z kolei wynalazki, wzory użytkowe i przemysłowe muszą przejawiać się pewnym poziom twórczości człowieka, a jednocześnie funkcjonowaniem na obszarze szeroko rozumianego przemysłu. W Konwencji Paryskiej wyraźnie podkreślono, że pojęcie to należy odnosić nie tylko do przemysłu sensu stricte odnoszącego się do wytwórstwa, ale również do "handlu, przemysłów rolnych i wydobywczych oraz do wszystkich produktów wytworzonych lub naturalnych, jak np. win, nasion, liści tytoniu, owoców, zwierząt, minerałów, wód mineralnych, piwa, kwiatów, mąki"[3].
