redakcja 21 grudnia 2010 Działalność lokacyjna w OFE.

[1] Zdaniem I. Jędrasik-Jankowskiej oznacza to "nakierowanie" majątku funduszu na działalność inwestycyjną na rynku papierów wartościowych, co w rezultacie prowadzi to tego, że fundusz emerytalny pełni rolę zbiorowego inwestora.[2] Lokuje on swoje aktywa, dążąc do osiągnięcia maksymalnego stopnia bezpieczeństwa i rentowności dokonywanych lokat.[3]  Z przepisu tego wynika, że dwa podstawowe kryteria działalności lokacyjnej otwartych funduszy emerytalnych to dążenie do osiągnięcia:

1) maksymalnego stopnia bezpieczeństwa środków w funduszu emerytalnym;

2) maksymalnej rentowności dokonywanych lokat.

Zatem ustawodawca wyraźnie określił dwa podstawowe warunki, które wywierają wpływ na działalności lokacyjną funduszy. Pomimo faktu, że ustawodawca posiada instrumenty, które wpływają na bezpieczeństwo lokat (wymóg dywersyfikacji portfela inwestycyjnego), to i tak nie jest w stanie zagwarantować rentowności inwestycji, gdyż są one uzależnione przede wszystkim od czynników pozaprawnych takich jak: dochodowość rynku kapitałowego, wysokość inflacji i stóp procentowych. Dlatego wartość aktywów OFE w przyszłości i tak pozostaje nieznana.[4]

Aby przyczynić się do bezpieczeństwa środków pieniężnych, którymi zarządza otwarty fundusz, zostało wprowadzonych wiele ograniczeń, poprzez wskazanie, w jakie lokaty, aktywa funduszy mogą być lokowane oraz jakich lokat nie wolno dokonywać. Ustawodawca nie ogranicza się tylko do wypunktowania enumeratywnego kategorii lokat, ale także wyznacza dla poszczególnych kategorii lokat maksymalne wielkości procentowe, w jakie można zainwestować wartość aktywów funduszu emerytalnego. Wyraźnie wskazuje najbardziej preferowane przez niego lokaty. Są to lokaty wskazane w art. 141 ustawy o o.f.f.e. w: obligacjach, bonach i innych papierach wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa lub Narodowy Bank Polski, a także w pożyczkach i kredytach udzielanych tym podmiotom; obligacjach i innych dłużnych papierach wartościowych emitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego, ich związki lub miasto stołeczne Warszawa, które zostały dopuszczone do publicznego obrotu; obligacjach emitowanych przez podmioty inne niż jednostki samorządu terytorialnego, ich związki, miasto stołeczne Warszawa, które zostały zabezpieczone w wysokości odpowiadającej pełnej wartości nominalnej i ewentualnemu oprocentowaniu oraz które zostały dopuszczone do publicznego obrotu; obligacjach, listach zastawnych i innych dłużnych papierach wartościowych dopuszczanych do publicznego obrotu innych niż wymienione wcześniej. Łącznie powinny one stanowić nie mniej niż 90% wartości aktywów funduszu emerytalnego.[5]

Ustawodawca wprowadza ograniczenia także w niektórych z lokat wymienionych w tejże grupie, co zostało przedstawione w tabeli poniżej. ²⁵⁸Są to lokaty wskazane w art. 141 u. o o.f.f.e. w: obligacjach, bonach i innych papierach wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa lub Narodowy Bank Polski, a także w pożyczkach i kredytach udzielanych tym podmiotom; obligacjach i innych dłużnych papierach wartościowych emitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego, ich związki lub miasto stołeczne Warszawa, które zostały dopuszczone do publicznego obrotu; obligacjach emitowanych przez podmioty inne niż jednostki samorządu terytorialnego, ich związki, miasto stołeczne Warszawa, które zostały zabezpieczone w wysokości odpowiadającej pełnej wartości nominalnej i ewentualnemu oprocentowaniu oraz które zostały dopuszczone do publicznego obrotu; obligacjach, listach zastawnych i innych dłużnych papierach wartościowych dopuszczanych do publicznego obrotu innych niż wymienione wcześniej.

Oprócz inwestycji krajowych ustawodawca wprowadził także możliwość inwestycji zagranicznych. Na mocy art. 143 ustawy o o.f.f.e. - na podstawie zezwolenia wydanego przez ministra właściwego do spraw instytucji finansowych w drodze rozporządzenia, aktywa otwartego funduszu mogą być lokowane poza granicami kraju w papiery wartościowe ( przede wszystkim w państwach będących członkami OECD lub innych państw obcych, które zostaną określone w tym zezwoleniu). Jednak łączna wartość lokat aktywów otwartego funduszu inwestowana za granicą nie może przekroczyć 5 %.

Wymienione wyżej rozwiązania prawne chronią członków OFE przez sprzecznym z prawem lokowaniem ich składek. Nie gwarantują jednak odpowiednich wyników inwestycyjnych. Czynnikiem, który skutkuje bardziej efektywne, choć mniej bezpieczne lokowanie środków jest przede wszystkim konkurencja rynkowa. Swoboda, jaką mają ubezpieczeni i możliwość zmiany funduszu wymusza uzyskiwanie coraz to lepszych wyników. Stanowią one główne kryterium zarówno wyboru jak i zmiany OFE. To właśnie od wyników inwestycyjnych zależy pozycja na rynku, ilość członków i wartość aktywów netto.[6]