Jednocześnie skuteczniejsza walka z plagiatami prac dyplomowych i naukowych oraz sprawniejsze postępowania dyscyplinarne wobec wykładowców naruszających prawo wzmocnią rzetelność i etos akademicki w uczelniach. Osiągnięciu tych celów służą szczegółowe rozwiązania zawarte w założeniach do projektu noweli ustawy o szkolnictwie wyższym. Dopełnią one reformę szkolnictwa wyższego, która weszła w życie 1 października 2011 r.
Najważniejsze proponowane cele i rozwiązania:
1. Ułatwienie dostępu do studiów wyższych osobom dojrzałym w ramach uczenia się przez całe życie.
Zaproponowano nowy przepis, zgodnie z którym uczelnie będą mogły potwierdzać efekty uczenia uzyskane poza systemem szkolnictwa wyższego, np. w pracy, na kursach i szkoleniach, przez samodoskonalenie, wolontariat. Z tego rozwiązania mają skorzystać osoby z minimum pięcioletnim doświadczeniem po maturze. Uczelnie będą mogły zweryfikować ich wiedzę i umiejętności oraz zaliczyć je w poczet studiów. W efekcie taka osoba może uczestniczyć w mniejszej liczbie zajęć, czyli jej studia będą krótsze lub mniej intensywne. To rozwiązanie korzystne zwłaszcza dla osób pracujących – będą mogły uzupełnić kwalifikacje i lepiej dostosować swoje umiejętności do potrzeb i oczekiwań pracodawców. W założeniach szczegółowo określono wymagania wobec osób i uczelni, które będą chciały skorzystać z tego rozwiązania.
2. Zapewnienie lepszej jakości kształcenia z uwzględnieniem autonomii programowej uczelni i w sytuacji niżu demograficznego.
Nowe rozwiązania służą zróżnicowaniu oferty szkolnictwa wyższego – stymulują uczelnie do poprawy jakości studiów, przemyślanego naboru na kierunki o profilu ogólnoakademickim i poszerzenia oferty na kierunkach o profilu praktycznym. System szkolnictwa wyższego ma się w przyszłości składać z dwóch podstawowych typów uczelni: zawodowych (kształcących praktycznie i przygotowujących absolwentów do rynku pracy) i akademickich.
Według nowych przepisów, podstawowa jednostka organizacyjna uczelni, która nie ma prawa do nadawania stopnia doktora, będzie mogła uruchomić wyłącznie studia o profilu praktycznym. Jednostki kształcące własną kadrę (uprawnione do doktoryzowania) będą mogły prowadzić zarówno studia ogólnoakademickie, jak i praktyczne.
3. Obowiązek odbycia praktyki zawodowej.
Nowe przepisy nakładają też na uczelnie obowiązek organizowania co najmniej trzymiesięcznych praktyk zawodowych na kierunkach studiów o profilu praktycznym. Obecnie praktyki nie są obowiązkowe zarówno na profilu praktycznym, jak i ogólnokształcącym. Większość uczelni prowadzi praktyki na profilu praktycznym, ale trwają one na ogół 3 - 4 tygodnie, na niektórych kierunkach dwa miesiące. Według pracodawców praktyki w takim wymiarze są zbyt krótkie i absolwenci nie uzyskują koniecznych, praktycznych umiejętności do podjęcia pracy.
4. Wprowadzenie studiow dualnych.
Oczekuje się, że przewidywane rozwiązania przyczynią się do znacznego wzrostu liczby programów studiów o profilu praktycznym i zwiększania liczby osób, studiujących na tych kierunkach. Przewidziano także wprowadzenie studiów dualnych, czyli zapewniających kształcenie w uczelni na przemian z odbywaniem praktyk. (...).
5. Wprowadzenie studiów interdyscyplinarnych.
Kolejnym krokiem w kierunku uatrakcyjnienia oferty kształcenia będzie możliwość prowadzenia wspólnych studiów interdyscyplinarnych nie tylko przez wydziały tej samej uczelni, ale też między uczelniami. Do prowadzenia takich studiów będą uprawnione wyłącznie jednostki organizacyjne uczelni, które mają prawo do nadawania stopnia doktora habilitowanego. W praktyce oznacza to możliwość łączenia odmiennych dyscyplin naukowych, np. informatyki, biotechnologii, mechatroniki i medycyny na jednym kierunku studiów.
6. Studia doktoranckie.
W nowych regulacjach zostaną określone warunki prowadzenia środowiskowych studiów doktoranckich. Będą one realizowane tylko przez jednostki posiadające uprawnienia do prowadzenia studiów doktoranckich. Wprowadzone zostaną regulacje ułatwiające przygotowanie interdyscyplinarnych rozpraw doktorskich. Możliwe będzie powołanie drugiego promotora lub kopromotora w przewodach doktorskich, prowadzonych wspólnie przez różne jednostki.
7. Zdefiniowanie pracy dyplomowej
W ramach przepisów umożliwiających lepszą ocenę efektów kształcenia zaproponowano zdefiniowanie pracy dyplomowej. Obejmie ona nie tylko prace pisemne, ale także opublikowany artykuł, prace projektowe (np. wykonanie programu komputerowego), konstrukcyjne, technologiczne lub artystyczne. Uczelnie zostaną zobowiązane do sprawdzania prac dyplomowych – przed ich obroną – z wykorzystaniem programu antyplagiatowego i ogólnopolskiego repozytorium prac dyplomowych. Włączenie uczelnianych prac dyplomowych do ogólnopolskiego repozytorium poszerzy możliwość dokonywania porównań przez promotorów i recenzentów wewnątrz uczelni oraz przez Polską Komisję Akredytacyjną. Poprawie jakości kształcenia na studiach drugiego stopnia ma też służyć możliwość zwiększenia maksymalnej liczby semestrów z 4 do 5.
8. Świadomy wybór uczelni
Zaproponowano rozwiązania, które umożliwią studentom i kandydatom na studia uzyskanie rzetelnej informacji na temat uczelni, które nie przestrzegają prawa, zwłaszcza praw studentów, i nie realizują obowiązków ustawowych. Do publicznej wiadomości będą podawane dwie listy ostrzeżeń: 1) informująca o zakończonych postępowaniach w sprawie zawieszenia i cofnięcia uprawnień do prowadzenia kierunku studiów oraz likwidacji uczelni; 2) informująca o toczących się postępowaniach. Takie rozwiązania powinny pomóc przyszłym studentom uniknąć nauki na nierzetelnych uczelniach i służyć ochronie już studiujących przed niską jakością kształcenia.
Żródło: www.premier.gov.pl
