Ubóstwo, to pojęcie, które z jednej strony określa warunki życia jednostki, a z drugiej strony wskazuje na nierówności i sprzeczności występujące w społeczeństwie. Chociaż nikt nie kwestionuje faktu, że ubóstwo jest zjawiskiem wielowymiarowym, to dla polityki społecznej podstawowe znaczenie ciągle mają informacje dotyczące zasięgu ubóstwa ekonomicznego.
Definicje
Minimum egzystencji - koszyk dóbr, niezbędnych do podtrzymania funkcji życiowych człowieka i sprawności psychofizycznej. Uwzględnia on jedynie te potrzeby, których zaspokojenie nie może być odłożone w czasie, a konsumpcja niższa od tego poziomu prowadzi do biologicznego wyniszczenia i zagrożenia życia. Wartość kwotowa minimum egzystencji w roku 2015 dla osoby samotnej w wieku produkcyjnym wynosił 545,76 zł, dla samotnego emeryta 518 zł, dla rodziny pięcioosobowej pracowniczej (dwoje osób dorosłych plus dziecko młodsze i dwoje dzieci starszych) 477,82 zł.
Minimum socjalne - wskaźnik określający koszty utrzymania gospodarstw domowych na podstawie koszyka dóbr służących do zaspokojenia potrzeb bytowo-konsumpcyjnych na niskim, ale jeszcze godziwym poziomie. Przyjęte składniki koszyka wystarczają nie tylko dla podtrzymania życia (porównaj: minimum egzystencji), lecz dla posiadania i wychowania dzieci, a także dla utrzymania minimum więzi społecznych. Wartość kwotowa minimum socjalnego w roku 2015 dla: osoby samotnej w wieku produkcyjnym minimum socjalne utrzymało się na poziome 1079,53 zł, dla samotnego emeryta 1080,20 zł. W rodzinie z trójką dzieci na utrzymaniu minimum socjalne wynosiło 4 198,12 zł (839,63 zł na osobę w rodzinie).
Pomocą społeczną, niezależnie od jej formy oraz źródeł finansowania, objęto w 2015 r. 7,4% mieszkańców Polski. Pomocą w formie świadczenia przyznanego decyzją objętych zostało 4,6% mieszkańców. Wartości obu wskaźników w stosunku do roku 2012, w którym miała miejsce poprzednia weryfikacja kryteriów dochodowych, obniżyła się odpowiednio o 1,0% i 0,4%.
... i wskażniki
Tablica. Liczba osób korzystająca z pomocy społecznej w zestawieniu z granicami ubóstwa.
|
L.P. |
Wyszczególnienie |
Rok |
|||
|
2012 |
2013 |
2014 |
2015 |
||
|
1. |
% osób poniżej minimum egzystencji |
6,8 |
7,4 |
7,4 |
6,5 |
|
2. |
% osób poniżej minimum socjalnego |
43,4 |
44,7 |
43,4 |
42,7 |
Wskaźniki ubóstwa skrajnego w roku 2015 zmieniły się na korzyść – z 7,4 % do 6,5 % mieszkańców Polski (nastąpiło zmniejszenie o 0,9 % odsetka mieszkańców Polski). Podobnie na korzyść zmienił się wskaźnik relatywnej granicy ubóstwa – z 16,2 % na 15,5 % mieszkańców Polski. Jednocześnie wskaźnik biedy ustawowej pozostaje na tym samym poziomie, to jest 12,8 %. Potwierdzeniem pozytywnych zmian jest zmiana wskaźnika „minimum socjalne” – zmienił się on z 43,4 % na 42,7 %. Można stwierdzić, że długofalowa polityka społeczna w zakresie przeciwdziałania skutkom niedostatku w ostatnich latach powoduje poprawę sytuacji bytowej społeczeństwa.
Większość, bo blisko 85% rodzin objętych pomocą w formie świadczeń objęta jest także wsparciem w formie pracy socjalnej – szczególną formą pomocy, polegającą na pracy z całą rodziną mającą na celu pomoc w przezwyciężeniu trudnej sytuacji życiowej związanej z wystąpieniem nie tylko ubóstwa, ale również bezrobociem, problemami wychowawczymi, brakiem umiejętności w prowadzeniu gospodarstwa domowego czy innych przesłanek.
Pomoc społeczna
Działania w ramach systemu pomocy społecznej mające na celu ograniczenie zjawiska ubóstwa
a) świadczenia pieniężne - zasiłek stały, zasiłek okresowy, zasiłek celowy i specjalny zasiłek celowy, zasiłek i pożyczka na ekonomiczne usamodzielnienie, pomoc na usamodzielnienie oraz na kontynuowanie nauki, świadczenie pieniężne na utrzymanie i pokrycie wydatków związanych z nauką języka polskiego dla cudzoziemców, którzy uzyskali status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą lub zezwolenie na pobyt czasowy udzielone w związku z okolicznością, o której mowa w art. 159 ust.1 pkt 1 lit. c lub d ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, wynagrodzenie należne opiekunowi z tytułu sprawowania opieki przyznane przez sąd;
b) świadczenia niepieniężne praca socjalna, bilet kredytowany, składki na ubezpieczenie zdrowotne, składki na ubezpieczenia społeczne, pomoc rzeczowa, w tym na ekonomiczne usamodzielnienie, sprawienie pogrzebu, poradnictwo specjalistyczne, interwencja kryzysowa, schronienie, posiłek, niezbędne ubranie, usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania, w ośrodkach wsparcia oraz w rodzinnych domach pomocy, specjalistyczne usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania oraz w ośrodkach wsparcia, mieszkanie chronione, pobyt i usługi w domu pomocy społecznej, pomoc w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych, w tym w mieszkaniu chronionym, pomoc w uzyskaniu zatrudnienia, pomoc na zagospodarowanie – w formie rzeczowej dla osób usamodzielnianych.;
c) kryteria dochodowe w pomocy społecznej- zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 14 lipca 2015 r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej (Dz. U. poz. 1058) - od dnia 1 października 2015 r. obowiązują następujące kryteria dochodowe:
- dla osoby samotnie gospodarującej – 634 zł (dotąd – 542 zł),
- dla osoby w rodzinie – 514 zł (dotąd – 456 zł).
Jednocześnie ustalono:
- maksymalną kwotę zasiłku stałego na 604 zł (dotąd – 529 zł),
- wysokość pomocy dla cudzoziemców (ze statusem uchodźcy i ochroną uzupełniającą) na 1 335 zł (dotąd – 1 260 zł),
- wartość dochodu miesięcznego z 1 ha przeliczeniowego na 288 zł (dotąd – 250 zł).
Powyższe progi dochodowe stanowią tak zwaną „ustawową granicę biedy”, która obowiązuje z mocy ustawy o pomocy społecznej.
Źródło: Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej - www.mpips.gov.pl
