redakcja 31 stycznia 2011 Waloryzacja świadczeń emerytalnych

W znaczeniu ekonomicznym waloryzacja oznacza przerachowanie należności ustalonych w danej jednostce monetarnej na inną wartość. Z kolei w ujęciu prawniczym podkreślić należy, że proces zmiany wartości świadczeń dokonuje się przez kształtowanie odpowiednich mechanizmów prawnych.[1]

Zgodnie z art. 88 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, emerytury podlegają corocznie waloryzacji od dnia 1 marca. Polega ona na pomnożeniu kwoty świadczenia i podstawy jego wymiaru przez wskaźnik waloryzacji (w wysokości przysługującej w ostatnim dniu lutego roku przeprowadzenia waloryzacji). Aktualnie przewidziana jest coroczna, automatyczna waloryzacja cenowo-płacowa emerytur przyznanych przed terminem waloryzacji. Wskaźnik waloryzacji jest tożsamy z średniorocznym wskaźnikiem cen towarów i usług konsumpcyjnych w poprzednim roku kalendarzowym zwiększony, o co najmniej 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym. Zwiększenie, o co najmniej 20 %, o którym mowa powyżej jest przedmiotem corocznych negocjacji, w ramach Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych. Jeśli nie nastąpi uzgodnienie stanowiska wtedy Rada Ministrów określi rozporządzeniem wysokość zwiększenia.[2]

W praktyce oznacza to, że uzbierany kapitał jest mnożony przez odpowiedni wskaźnik (wskaźnik waloryzacji) tj. wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem powiększony o wzrost realny sumy przypisu składek na ubezpieczenia emerytalne w roku kalendarzowym poprzedzającym termin waloryzacji w stosunku do roku poprzedniego.

Można powiedzieć, że wysokość emerytury z pierwszego filaru zależy zatem od kwoty środków zgromadzonych na koncie. Taka jest, więc emerytura, jaka jest suma zgromadzonych składek ewidencjonowanych na koncie przyszłego emeryta.

Kwota ta podlega waloryzacji w celu zachowania, co najmniej ich realnej wartości w odniesieniu do cen towarów i usług konsumpcyjnych.

Jest koniecznością, aby dostosować wysokość emerytury do rosnących zarobków i kosztów utrzymania gdyż realna wartość świadczenia malałaby na skutek procesów inflacyjnych. Gdyby świadczenie emerytalne ustalone było raz na zawsze, osoby je otrzymujące traciłyby część swoich dochodów wskutek zmniejszania się ich siły nabywczej. Ceny i płace by rosły, a świadczenia emerytalne byłyby na stałym poziomie. Dlatego właśnie waloryzacja, czyli przystosowanie wysokości emerytur do rosnących zarobków i kosztów utrzymania jest taka ważna.[3]

Prawo do emerytury i renty obejmuje również gwarancję prawną jej waloryzacji. Sens waloryzacji świadczeń emerytalno-rentowych polega na zapewnieniu tym świadczeniom podtrzymania ich autentycznej wartości. Jest to ważna gwarancja ekonomiczna.[4]

Waloryzacja w nowym systemie dotyczy nie tylko świadczeń emerytalnych, ale również przeprowadzana jest waloryzacja składek i tzw. kapitału początkowego, czyli sumy wpłaconych składek hipotetycznie zgromadzonych do 31 grudnia 1998r.

Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego. Zmiany w ustawie o emeryturach i rentach z FUS przewidują, że świadczenia emerytalno - rentowe będą waloryzowane corocznie - od dnia 1 czerwca każdego roku, poczynając od waloryzacji za rok 2000. Waloryzowana będzie kwota składek zaewidencjonowanych na koncie na dzień 31 stycznia tego roku, za który ma być przeprowadzona waloryzacja. W wyniku przeprowadzonej waloryzacji stan kont nie może ulec obniżeniu.[5]

Wskaźnik waloryzacji składek wynosi odpowiednio: 
  1) wskaźnik waloryzacji składek za rok 2000 wynosi 112,72 %;
  2) wskaźnik waloryzacji składek za rok 2001 wynosi 106,68 %;
  3) wskaźnik waloryzacji składek za rok 2002 wynosi 101,90 %;
  4) wskaźnik waloryzacji składek za rok 2003 wynosi 102,00 %;
  5) wskaźnik waloryzacji składek za rok 2004 wynosi 103,63 %;
  6) wskaźnik waloryzacji składek za rok 2005 wynosi 105,55 %;[6]
  7) wskaźnik waloryzacji składek za rok 2006 wynosi 106,90 %;[7]
  8) wskaźnik waloryzacji składek za rok 2007 wynosi 112,85 %;[8]
  9) wskaźnik waloryzacji składek za rok 2008 wynosi 116,26 %;[9]