Zgodnie z art. 1515 § 1 Kodeksu pracy pracodawca może zobowiązać pracownika do pozostawania poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do wykonywania pracy wynikającej z umowy o pracę w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę (dyżur). Paragraf 2 tego artykułu stanowi, że czasu dyżuru nie wlicza się do czasu pracy, jeżeli podczas dyżuru pracownik nie wykonywał pracy. Czas pełnienia dyżuru nie może naruszać prawa pracownika do odpoczynku, o którym mowa w art. 132 i 133, a więc do 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego i 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku tygodniowego.
Zgodnie z brzmieniem tego przepisu pracodawca może zobowiązać pracownika do pełnienia, poza normalnymi godzinami pracy, dyżuru. Określony w ww. przepisie dyżur może być przez pracownika pełniony w zakładzie pracy lub innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę (np. w domu pracownika).
Za czas dyżuru, z wyjątkiem dyżuru pełnionego w domu, pracownikowi przysługuje czas wolny od pracy w wymiarze odpowiadającym długości dyżuru, a w razie braku możliwości udzielenia czasu wolnego - wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania - 60 % wynagrodzenia (§ 3).
Tylko wykonywanie w trakcie dyżuru - całego lub jego części - powierzonej pracy bądź jakichkolwiek czynności na rzecz i w interesie pracodawcy powoduje zaliczenie tej efektywnej pracy do czasu pracy i co za tym idzie zobowiązują pracodawcę do rekompensaty tego czasu bądź czasem wolnym od pracy bądź stosownym dodatkiem do wynagrodzenia - wniosek a contrario z § 2 zd. 1. Jeżeli godziny efektywnej pracy podczas dyżuru przewyższają ustaloną dla pracownika normę dobową czasu pracy lub przedłużony wymiar dobowy, są one godzinami nadliczbowymi ze wszystkimi tego konsekwencjami ( taka tezę potwierdza wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 1978 r., I PRN 147/77, OSN 1978/7/126).
Jak wynika z przedstawionych wyżej uregulowań prawnych pełnienie dyżuru jest obowiązkiem pracowniczym - jest dodatkowym zadaniem roboczym po normalnych godzinach pracy, bez względu na to, czy to zadanie mieściło się w ramach uzgodnionego rodzaju pracy, czy też wykraczało poza ten rodzaj. Podstawą podjęcia tego obowiązku jest polecenie pracodawcy. Niewykonanie przez pracownika polecenia pracodawcy odbycia dyżuru może być uznane za naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych.
Źródło: http://www.pip.gov.pl/html/pl/porady/07063016.htm
