redakcja 02 lutego 2011 Pierwszy filar systemu emerytalnego.

System ten dla osób urodzonych po 31 grudnia 1968 r., a także dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r., (jeżeli przystąpiły do OFE) jest tzw. I filarem, gdzie wysokość przyszłej emerytury zależy od wielkości skumulowanych składek i przewidywanej długości dalszego życia.[1]

Zakład Ubezpieczeń Społecznych stał się samodzielnym podmiotem prawa. Uzyskał autonomię, a także pełną zdolność sądową i procesową.[2]

Przynależność do I filaru jest obowiązkowa i powszechna. Artykuł 6 u.s.u.s. określa dokładnie zamknięty katalog osób objętych obowiązkowym ubezpieczeniem emerytalnym (i rentowym). Wśród osób objętych obowiązkowym ubezpieczeniem emerytalnym najliczniejszą grupę stanowią pracownicy. Pojęcie "pracownik" zostało zdefiniowane zasadniczo przez odesłanie do kodeksu pracy[3], ponieważ zgodnie z art. 8 ust. 1 u.s.u.s. jest nim osoba pozostająca w stosunku pracy. Ustawodawca rozszerza to pojęcie także o osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej, zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług. Składki w tym systemie są płacane zarówno przez pracodawcę jak i pracownika. Należy pamiętać, że I filar funkcjonuje w oparciu o umowę międzypokoleniową. Jest, zatem w pewnym sensie kontynuacją dawnego systemu. Oznacza to, że ta część przyszłej emerytury pochodzi z bieżących składek osób aktywnych zawodowo - system repartycyjny.

Ubezpieczeni w systemie repartycyjnym w niejednakowym stopniu uczestniczą w tworzeniu wspólnego funduszu emerytalnego FUS przeznaczonego na wypłatę świadczeń emerytalnych. Wypłaty emerytur dla uczestników I filaru są w 100% gwarantowane przez Skarb Państwa.

Zebrane przez ZUS składki nie są nigdzie inwestowane, ale przeznacza się je od razu na wypłaty dla pobierających świadczenia.
ZUS, w ramach I filaru zreformowanego systemu emerytalnego, pełni zasadniczą rolę, gdyż to on prowadzi indywidualne konta ubezpieczonych i wypłaca emerytury z I filaru.

Można powiedzieć, że w tym przypadku emerytura jest sumą składek wnoszonych w trakcie kariery zawodowej. Zgromadzona na tym koncie składka stale wzrasta w wyniku waloryzacji. Jednak gdyby nie waloryzacja to świadczenia z ubezpieczeń społecznych byłyby stałe i ustalone raz na zawsze. Natomiast proces waloryzacji jest koniecznością, ma na celu urealnienie składek, przeliczenie ich adekwatnie do obecnych zarobków.[4]

Obok wypłacania świadczeń (emerytur, rent, zasiłków) oraz zbierania i ewidencjonowania składek, ZUS pośredniczy w przekazywaniu składek do funduszy emerytalnych (II filar) oraz podejmuje decyzje w zakresie Funduszu Rezerw Demograficznych, który będzie m.in. zasilał system w momentach kryzysowych.