Zgodnie z Kodeksem Prawa Kanonicznego małżeństwo jest przymierzem, przez które mężczyzna i kobieta tworzą ze sobą wspólnotę całego życia, skierowaną ze swej natury do dobra małżonków oraz do zrodzenia i wychowania potomstwa, i między ochrzczonymi, podniesioną przez Chrystusa do godności sakramentu.
Istotnymi przymiotami małżeństwa są jedność (monogamia) oraz nierozerwalność (dozgonność), co przeczy potocznym określeniom stwierdzenia nieważności małżeństwa, takim jak: „rozwód kościelny”, czy też „unieważnienie małżeństwa”.
Małżeństwo kościelne stwarza zgoda stron między osobami prawnie do tego zdolnymi, wyrażona zgodnie z prawem. Kodeks Prawa Kanonicznego zastrzega więc, ze małżeństwo mogą zawrzeć wszyscy, którym prawo tego nie zabrania.
Prawo kanoniczne wyróżnia trzy rodzaje tytułów nieważności małżeństwa:
1. Przeszkody zrywające:
a. Wiek
b. Pokrewieństwo
c. Powinowactwo
d. Różna religia
e. Impotencja
f. Święcenia
g. Wieczysty publiczny ślub czystości
h. Węzeł małżeński
i. Uprowadzenie
j. Przyzwoitość publiczna
k. Pokrewieństwo prawne
l. Występek
2. Wady zgody małżeńskiej:
a. Brak wystarczającego używania rozumu
b. Poważny brak rozeznania oceniającego co do praw i obowiązków małżeńskich wzajemnie przyjmowanych i przekazywanych
c. Niezdolność do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich z przyczyn natury psychicznej
d. Wiedza minimalna
e. Błąd co do osoby
f. Błąd co do przymiotu osoby bezpośrednio i zasadniczo zamierzony
g. Błąd co do przymiotów małżeństwa - jedności, nierozerwalności oraz sakra mentalności determinujący wolę
h. Symulacja całkowita
i. Symulacja częściowa - wykluczenie potomstwa, wykluczenie jedności, wykluczenie wierności, wykluczenie nierozerwalności
j. Zgoda warunkowa
k. Przymus i bojaźń
l. Podstępne wprowadzenie w błąd
3. Wady formy kanonicznej.
Proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego toczy się przed odpowiednim Sądem Kościelnym, do którego to strona powodowa składa poprawnie zredagowaną skargę.
