1. Co reguluje ustawa antykryzysowa?
Ustawa o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i
przedsiębiorców określa zasady przedłużania okresu rozliczeniowego czasu pracy,
ustalania indywidualnego rozkładu czasu pracy pracownika, obniżania wymiaru
czasu pracy oraz ograniczenia w zatrudnianiu pracownika na podstawie umów o
pracę na czas określony. Ponadto ustawa określa sposób przyznawania, wypłaty i
zwrotu świadczeń finansowanych z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń
Pracowniczych oraz przyznawania, wypłaty i zwrotu środków na dofinansowanie
kosztów szkoleń i studiów podyplomowych pracowników oraz na wypłatę stypendiów
dla pracowników finansowanych ze środków Funduszu Pracy.
2. Czy z ustawy o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego mogą korzystać
wszyscy przedsiębiorcy?
Ustawa adresowana jest do dwóch grup przedsiębiorców. Do pierwszej należą
wszyscy przedsiębiorcy – bez względu na wielkość firmy, status prawny czy
kondycję finansową. Dla tej grupy przewiduje się m.in. dłuższe okresy
rozliczeniowe, elastyczny czas pracy i ograniczenia w stosowaniu umów na czas
określony. Do drugiej grupy zaliczają się wyłącznie przedsiębiorcy mający
przejściowe trudności finansowe – otrzymają oni wsparcie z Funduszu
Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych lub ze środków Funduszu Pracy na
utrzymanie miejsc pracy.
3. Czy pracodawca będący w przejściowych trudnościach finansowych może
obniżyć wymiar czasu pracy?
Wyłącznie pracodawcy posiadający zaświadczenie o wpisaniu do rejestru
przedsiębiorców w trudnej sytuacji finansowej, w porozumieniu ze związkami
zawodowymi lub przedstawicielem załogi. mają możliwość obniżenia pracownikom
wymiaru czasu pracy z proporcjonalnym obniżeniem wynagrodzenia za pracę – bez
konieczności dokonywania wypowiedzenia zmieniającego. Obniżenie wymiaru czasu
pracy nie będzie mogło być stosowane dłużej niż przez 6 miesięcy, zaś wymiar
czasu pracy nie będzie mógł być niższy niż 1 pełnego wymiaru czasu pracy.
4. Mam zawartą umowę o pracę na 5 lat do końca 2012 r. czy pracodawca jest
związany 24 miesięcznym ograniczeniem wynikającym z ustawy?
Jeżeli termin rozwiązania umowy o pracę na czas określony, zawartej przed dniem
wejścia w życie ustawy (22 sierpnia 2009r.), przypada po dniu 31 grudnia 2011
r., umowa rozwiązuje się z upływem czasu, na który została zawarta. Oznacza to,
że do takiej umowy nie stosuje się ograniczeń wynikających z tzw. ustawy
antykryzysowej.
5. Czy pracodawca może odmówić wniosek pracownika o ustalenie indywidualnego
rozkładu czasu pracy?
Pracownik opiekujący się dzieckiem do ukończenia przez nie 14. roku życia lub
opiekujący się członkiem rodziny wymagającym jego osobistej opieki może złożyć
przedsiębiorcy pisemny wniosek dotyczący ustalenia indywidualnego rozkładu
czasu pracy przewidującego różne godziny rozpoczynania i kończenia pracy. W
takim przypadku ponowne wykonywanie pracy przez pracownika w tej samej dobie
nie stanowi pracy w godzinach nadliczbowych oraz rozkład nie może naruszać
prawa pracownika do odpoczynku.
Przedsiębiorca jest zobowiązany uwzględnić wniosek pracownika, chyba że nie
jest to możliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej
przez pracownika. O przyczynie odmowy uwzględnienia wniosku przedsiębiorca
informuje pracownika na piśmie.
6. Jakie obowiązują zasady wydłużenia okresu rozliczeniowego?
Jeżeli jest to uzasadnione przyczynami obiektywnymi lub technologicznymi, lub
dotyczącymi organizacji czasu pracy, okres rozliczeniowy może być przedłużony,
nie więcej jednak niż do 12 miesięcy, przy zachowaniu ogólnych zasad
dotyczących bezpieczeństwa i zdrowia pracowników. Stosowanie przedłużonego okresu rozliczeniowego czasu pracy nie może naruszać
prawa pracownika do odpoczynku a także prawo pracownika do minimalnego
wynagrodzenia. Przedsiębiorca jest zobowiązany do ustalenia grafiku pracy na co
najmniej 2 miesiące. Przedłużenie okresu rozliczeniowego czasu pracy wprowadza się w układzie
zbiorowym pracy lub w porozumieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi albo
w porozumieniu z przedstawicielami pracowników wyłonionymi w trybie przyjętym u
tego przedsiębiorcy. Przedsiębiorca przekazuje kopię porozumienia właściwemu
okręgowemu inspektorowi pracy w terminie 3 dni roboczych od dnia zawarcia
porozumienia.
7. Czy w przypadku wprowadzenia wydłużonego okresu rozliczeniowego,
pracodawca jest zobowiązany do przedstawienia pracownikom harmonogramu pracy z
dwumiesięcznym wyprzedzeniem?
W przypadku wprowadzenia przez pracodawcę wydłużonego okresu rozliczeniowego do
12 miesięcy, zgodnie z art. 9 ust. 4 ustawy, pracodawca jest zobowiązany do
sporządzenia i przedstawienia pracownikowi harmonogramu obejmującego co
najmniej 2 miesiące, ale nie z 2 miesięcznym wyprzedzeniem.
8. Czy pracodawca korzystający z przedłużonego okresu rozliczeniowego ma
prawo po uzgodnieniu z pracownikiem lub organizacją związkową do zmiany
ustalonego dwumiesięcznego harmonogramu pracy?
Zgodnie z art. 9 ust. 4 pkt 2 ustawy o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego
dla pracowników i pracodawców, harmonogram czasu pracy określający indywidualny
rozkład czasu pracy pracownika może być sporządzany na okres krótszy niż okres
rozliczeniowy, obejmujący jednak co najmniej 2 miesiące. Zagadnienie
dopuszczalności i sposobu dokonywania zmian w harmonogramie pracy nie zostało
uregulowane w przepisach prawa pracy. Również omawiana ustawa nie przewiduje
sposobu zmian harmonogramu w przedłużonym okresie rozliczeniowym. Ogólnie
przyjmuje się, że co do zasady, nie należy zmieniać przygotowanego wcześniej
harmonogramu, który powinien być sporządzony na pełny okres rozliczeniowy.
Przyjmuje się, że wyjątkowo można go korygować z ważnych przyczyn, np. w
przypadku długotrwałej choroby pracownika lub urlopu na żądanie. Poza tym
zmiana ustalonego harmonogramu czasu pracy następuje w razie udzielania dni
wolnych od pracy w zamian za nieplanowaną pracę w niedzielę, święto (art. 15111
Kodeksu pracy) lub w dniu wolnym z tytułu 5-dniowego tygodnia pracy (art. 1513
Kodeksu pracy). W związku z powyższym należy stwierdzić, zmiana co najmniej 2
miesięcznych harmonogramów czasu pracy wskazanych w ustawie, jest dopuszczalna
w wyjątkowych przypadkach i może być uregulowana w dokumencie wprowadzającym
przedłużony okres rozliczeniowy.
9. Czy związku z wydłużonym okresem rozliczeniowym oraz indywidualnym
rozkładem czasu pracy istnieje możliwość dowolnego kształtowania godzin
rozpoczynania i kończenia pracy oraz wyboru dni w których pracownik ma przyjść
do pracy?
W przypadku wprowadzenia wydłużonego okresu rozliczeniowego oraz indywidualnego
rozkładu czasu pracy dopuszczalne jest ustalanie różnych godzin rozpoczynania i
kończenia pracy w ramach przyjętego systemu czasu pracy. Ograniczeniem
wprowadzenia tych dwóch instytucji jednocześnie jest ustalenia rozkładu czasu
pracy w taki sposób, aby nie naruszało prawa pracownika do odpoczynku, o którym
mowa w art. 132 i 133 k.p. oraz norm i zasad określonych w art. 129 k.p., czyli
czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w
przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym.
Norma 8 godzin na dobę może być wydłużona przy wprowadzeniu równoważnego
systemu czasu pracy określonego w art. 135 k.p.
10. Czy przestój ekonomiczny w rozumieniu ustawy o łagodzeniu skutków
kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców może być wielokrotnie
powtarzany oraz czy ograniczenie go do 6 miesięcy dotyczy roku czy okresu
obwiązywania ustawy?
Przestój ekonomiczny, według ustawy z dnia 1 lipca 2009 r. o łagodzeniu skutków
kryzysu ekonomicznego dla pracowników i pracodawców, oznacza niewykonywanie
pracy u przedsiębiorcy znajdującego się w przejściowych trudnościach
finansowych przez pracownika pozostającego w gotowości do pracy z przyczyn
ekonomicznych niedotyczących pracownika. Przestój ekonomiczny na zasadach
określonych w ustawie pracodawca może ogłosić po spełnieniu łącznie kryteriów,
o których mowa w art. 3 ustawy i uzyskaniu stosowanego zaświadczenia o
spełnieniu tych kryteriów, a także po wyrażeniu zgody przez pracownika w formie
pisemnej na objęcie go przestojem ekonomicznym. Ustawa nie wprowadza
ograniczenia stosowania przestoju ekonomicznego na okres 6 miesięcy. Zgodnie z
art. 34 ust. 3 ustawy, objęcie pracownika przestojem ekonomicznym stosuje się
nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2011r. Wskazany okres 6 miesięcy w art. 4
ustawy, odnosi się do świadczenia wynikającego z tego przepisu, jakie
przysługuje pracownikowi przez łączny okres nie dłuższy niż 6 miesięcy.
11. Czy druga umowa na czas określony zawarta z pracownikiem od 1 września
2009r. do 31 sierpnia 20011r. automatycznie przekształci się w umowę na czas
nieokreślony, w związku z 24-miesięcznym okresem dopuszczalności trwania umowy
na czas określony?
Zgodnie z art. 13 ustawy z dnia 1 lipca 2009 r. o łagodzeniu skutków kryzysu
ekonomicznego dla pracowników i pracodawców (Dz. U. Nr 125, poz. 1035), okres
zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony, a także łączny okres
zatrudnienia na podstawie kolejnych umów o pracę na czas określony między tymi
samymi stronami stosunku pracy, nie może przekraczać 24 miesięcy. Za kolejną
umowę na czas określony, uważa się umowę zawartą przed upływem 3 miesięcy od
rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniej umowy zawartej na czas określony. Ponadto,
zgodnie z art. 35 do umów o pracę zawartych na czas określony trwających w dniu
wejścia w życie niniejszej ustawy nie stosuje się przepisów art. 251
Kodeksu pracy, natomiast stosuje się przepisy art. 13 ustawy.
Interpretacja art. 13 w zw. z art. 35 ust. 1 i 2 ustawy, prowadzi do wniosku,
że ograniczenie zatrudnienia 24 miesięcy na czas określony należy liczyć od
dnia wejścia w życie ustawy, czyli od 22 sierpnia 2009r. Zatem, niezależnie od
czasu trwania umowy na czas określony przed dniem wejścia w życie ustawy oraz
liczby wcześniejszych umów - okres 24 miesięcy należy liczyć od dnia
obowiązywania ustawy.
W okresie obowiązywania ustawy o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla
pracowników i pracodawców, w przypadku zatrudnienia przez okres dłuższy niż
łącznie 24 miesiące, z uwagi na brak określenia skutków naruszenia art. 13,
uzasadniony wydaje się pogląd, że strony stosunku pracy (pracownik, pracodawca)
są uprawnione do złożenia wniosku do sądu w celu ustalenia w trybie art. 189
Kodeksu postępowania cywilnego, że łączy ich zatrudnienie na podstawie umowy na
czas nieokreślony. Nie występuje skutek w postaci nieważności umowy oraz
automatycznego rozwiązania lub przejścia na czas nieokreślony.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami należy stwierdzić, iż w przypadku gdy w
dniu 22 sierpnia 2009 obowiązywała już umowa na czas określony, to zawarcie
umowy w dniu 1 września 2009 na okres 24 miesięcy narusza przepisy ustawy o
łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i pracodawców.
12. Pracuję w Urzędzie Skarbowym, czy do mojego pracodawcy stosuje się
przepisy pakietu antykryzysowego?
Obowiązująca od 22 sierpnia 2009r. ustawa o łagodzeniu skutków kryzysu
ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców nie dotyczy podmiotów
nie posiadających statusu przedsiębiorcy w rozumieniu art. 4 ustawy o swobodzie
działalności gospodarczej. Do tej grupy należą m.in.: urzędy czy szkoły publiczne.
Źródło: www.poznan.oip.pl/index.php?subaction=showfull&id=1268385231&archive=&start_from=&ucat=3&
