redakcja 17 czerwca 2013 Odpowiedzialność karna za czyny nieuczciwej konkurencji

I. Czyny nieuczciwej konkurencji

Polska ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji reguluje zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji w działalności gospodarczej, w szczególności produkcji przemysłowej i rolnej, budownictwie, handlu i usługach – w interesie publicznym, przedsiębiorców oraz klientów. Przedsiębiorcami, zgodnie z brzmieniem ustawy, są osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które prowadząc, chociażby ubocznie, działalność zarobkową lub zawodową uczestniczą w działalności gospodarczej.

Klauzula generalna nieuczciwej konkurencji określona w art.3 ust.1 ustawy stanowi, że ,,czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta’’.  Model regulacji zwalczania nieuczciwej konkurencji  dała już Konwencja paryska o ochronie własności przemysłowej z 1883 r., której art.10 bis  mówi  dosłownie, że ,, aktem konkurencji nieuczciwej będzie każdy akt konkurencji sprzeczny z uczciwemi zwyczajami przemysłowymi i handlowymi’’.

Czynami nieuczciwej konkurencji są wedle przepisów naszej ustawy w szczególności: wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa, fałszywe lub oszukańcze oznaczenie pochodzenia geograficznego towarów albo usług, wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług, naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa, nakłanianie do rozwiązania lub niewykonania umowy, naśladownictwo produktów, pomawianie lub nie-uczciwe zachwalanie, utrudnianie dostępu do rynku, przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną, a także nieuczciwa lub zakazana reklama, organizowanie systemu sprzedaży lawinowej oraz prowadzenie lub organizowanie działalności w systemie konsorcyjnym. Katalog czynów nieuczciwej konkurencji określony w ustawie jest otwarty.

Wśród sankcji za dokonanie czynu nieuczciwej konkurencji przepisy ustawy przewidują odpowiedzialność cywilną oraz karną. Sankcje cywilnoprawne określono w art.18 ustawy wedle którego – w  razie dokonania czynu nieuczciwej konkurencji, przedsiębiorca, którego interes został zagrożony lub naruszony, może żądać: 1) zaniechania niedozwolonych działań; 2) usunięcia skutków niedozwolonych działań; 3) złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie; 4) naprawienia wyrządzonej szkody, na zasadach ogólnych; 5) wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, na zasadach ogólnych;  6) zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego – jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony.

Sąd, na wniosek uprawnionego, może orzec również o wyrobach, ich opakowaniach, materiałach reklamowych i innych przedmiotach bezpośrednio związanych z popełnieniem czynu nieuczciwej konkurencji. W szczególności sąd może orzec ich zniszczenie lub zaliczenie na poczet odszkodowania.

II. Odpowiedzialność karna z tytułu czynów nieuczciwej konkurencji

Za popełnienie niektórych  z czynów nieuczciwej konkurencji ustawa przewiduje także odpowiedzialność karną. Odpowiedzialność taką przewidywały już przepisy  przedwojennej ustawy z dnia 2 sierpnia 1926 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Zgodnie z obowiązująca ustawą czyny nieuczciwej konkurencji  mogą stanowić przestępstwo lub wykroczenie. Ściganie przestępstw następuje na wniosek pokrzywdzonego, a wykroczeń,  na żądanie pokrzywdzonego. Wyjątek od ścigania na wniosek lub żądanie pokrzywdzonego przewiduje art.27 ust.2 ustawy, który mówi, że z  żądaniem ścigania wykroczenia przewidzianego w art. 25 mogą wystąpić także podmioty, o których mowa w art. 19 ust. 1., co oznacza, iż  za  wprowadzające klientów w błąd oznaczenia towarów albo usług lub ich nie oznaczanie – z wnioskiem o ściganie może wystąpić krajowa lub regionalna organizacja, której celem statutowym jest ochrona interesów przedsiębiorców.

Przestępstwami wedle ustawy są czyny określone w art.23 ust.1 i 2, 24 i 24 a. Wykroczenia stypizowano w art.25 ust. 1 i 2 oraz w art.26 ust.1 i 2 ustawy.

I tak : art. 23 ustawy odnosi się do ochrony tajemnic przedsiębiorstwa.

Zgodnie z treścią art.23 ust.1 - ,,kto, wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi w stosunku do przedsiębiorcy, ujawnia innej osobie lub wykorzystuje we własnej działalności gospodarczej informację stanowiącą tajemnicę przedsiębiorstwa, jeżeli wyrządza to poważną szkodę przedsiębiorcy, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2’’.
Art.23 ust.2 z kolei – stanowi, że ,,tej samej karze podlega, kto, uzyskawszy bezprawnie informację stanowiącą tajemnicę przedsiębiorstwa, ujawnia ją innej osobie lub wykorzystuje we własnej działalności gospodarczej’’.
Art.24 ustawy penalizuje naśladownictwo produktu gotowego. Stanowi on, że  ,,kto, za pomocą technicznych środków reprodukcji, kopiuje zewnętrzną postać produktu lub tak skopiowany wprowadza do obrotu, stwarzając tym możliwość wprowadzenia klientów w błąd co do tożsamości producenta lub produktu, czym wyrządza poważną szkodę przedsiębiorcy, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2’’.
Z kolei art.24 a przewiduje odpowiedzialność karną za występek organizowania lub kierowania systemem sprzedaży lawinowej, stanowiąc, iż,, kto organizuje system sprzedaży lawinowej lub takim systemem kieruje, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8’’.

W zakresie wykroczeń ustawa przewiduje odpowiedzialność karną za czyny określone w następujących przepisach :
Art. 25 ust. 1. ,,kto, oznaczając lub wbrew obowiązkowi nie oznaczając towarów albo usług, wprowadza klientów w błąd co do pochodzenia, ilości, jakości, składników, sposobu wykonania, przydatności, możliwości zastosowania, naprawy, konserwacji lub innych istotnych cech towarów lub usług albo nie informuje o ryzyku, jakie wiąże się z korzystaniem z nich, i naraża w ten sposób klientów na szkodę, podlega karze aresztu albo grzywny’’;
Art.25 ust. 2  - ,,tej samej karze podlega, kto dopuszcza się czynu nieuczciwej konkurencji w zakresie reklamy lub sprzedaży, o której mowa w art. 17a’’ ( sprawdza premiowa);
Art.26 ust. 1 - ,,kto rozpowszechnia nieprawdziwe lub wprowadzające w błąd wiadomości o przedsiębiorstwie, w szczególności o osobach kierujących przedsiębiorstwem, wytwarzanych towarach, świadczonych usługach lub stosowanych cenach albo o sytuacji gospodarczej lub prawnej przedsiębiorstwa, w celu szkodzenia przedsiębiorcy, podlega karze aresztu albo grzywny’’;
Art.26 ust.2 - ,, tej samej karze podlega, kto, w celu przysporzenia korzyści majątkowej lub osobistej sobie, swojemu przedsiębiorstwu lub osobom trzecim, rozpowszechnia nieprawdziwe lub wprowadzające w błąd wiadomości o swoim przedsiębiorstwie lub przedsiębiorcy, w szczególności o osobach kierujących przedsiębiorstwem, wytwarzanych towarach, świadczonych usługach lub stosowanych cenach albo o sytuacji gospodarczej lub prawnej przedsiębiorcy lub przedsiębiorstwa’’.

Mariusz M. Jakubik  SWPS Warszawa

Źródła :

Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. tj. z 2003 r. Nr 153, poz.1503 ze zm.).
Konwencja Związkowa Paryska z dnia 20 marca 1883 roku o ochronie własności przemysłowej, przejrzana w Brukseli dnia 14 grudnia 1900 roku, w Waszyngtonie dnia 2 czerwca 1911 roku i w Hadze dnia 6 listopada 1925 roku, ratyfikowana zgodnie z ustawą z dnia 17 marca 1931 roku (Dz.U. z 1932 Nr 2, poz. 8).
Rozporządzenie Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 9 lipca 1930 r. wydane w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy z dnia 2 sierpnia 1926 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. z 1930 Nr 56, poz. 467).