Zgodnie z przyjętym rozumieniem „wynagrodzenia za pracę” obejmuje ono wszelkie składniki (stałe i zmienne, obligatoryjne i dodatkowe) wypłacane pracownikowi okresowo w zamian za jego pracę, o charakterze majątkowo – przysparzającym. Do tej pory zakres ochrony przed potrąceniem rozumiany był szeroko. W konsekwencji ochroną przed potrąceniem obejmowano nie tylko wynagrodzenie, w powyższym rozumieniu, ale także inne świadczenia traktowane na tym gruncie jak wynagrodzenie i zasługujące na ochronę z tej racji, że ustawodawca nadał im podobną rolę do wynagrodzenia. W szczególności dotyczy to ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, odpraw emerytalnej i z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracowników oraz nagrody jubileuszowej niebędącej premią.
Ocena odszkodowania z tytułu rozwiązania umowy o pracę z naruszeniem prawa w kontekście ochrony przed potrąceniem była różna. Początkowo uznawano, że odszkodowanie takie podlega takiej ochronie, następnie odszkodowaniu takiemu odmówiono ochrony.
Ostatecznie kwestię tą rozstrzygnął Sąd Najwyższy w uchwale siedmiu sędziów z dnia 17 stycznia 2013 roku (II PZP 4/12). Uznał on, że odszkodowanie (przysługujące pracownikowi w związku z rozwiązaniem umowy o pracę na podstawie art. 55 § 11 k. p.) nie podlega ochronie przed potrąceniem.
Ponieważ brak jest jeszcze uzasadnienia do uchwały, stanowisko w niej wyrażone można próbować argumentować z wykorzystaniem uzasadnienia do postanowienia SN przekazującego opisany problem do rozstrzygnięcia powiększonemu składowi SN z dnia 2 października 2012 roku (II PZP 2/12). W orzeczeniu stwierdzono, iż (wobec umiejscowienia przepisu zakazującego potrąceń w rozdziale II Działu trzeciego kodeksu pracy, który dotyczy ochrony wynagrodzenia za pracę) nie ma podstaw by obejmować nim także inne świadczenia (odszkodowania), regulowane w innych rozdziałach tego Działu.
Również wykładnia literalna powinna prowadzić do wniosku, jako że nie istnieją na tyle ważne względy by rozszerzać zakres jego zastosowania - przepis nie jest na tyle niejasny, jak również takie literalne brzmienie nie prowadzi do absurdalnych konsekwencji.
Po trzecie, należałoby uwzględnić aspekt celowościowy omawianych regulacji. Zgodnie z nim, potrącenie z wynagrodzenia za pracę może skutkować pracą za darmo, co pozostawałoby w sprzeczności z istotą stosunku pracy. Ryzyko takie nie dotyczy natomiast innych świadczeń, niemających charakteru wzajemnych i niejako dodatkowych w stosunku do „wynagrodzenia”. Za niewystraczające dla traktowania odszkodowania jak wynagrodzenia na gruncie art. 87 § 1 k.p. uznano również przypisanie mu funkcji alimentarnej, albowiem taką można przypisać każdemu świadczeniu pieniężnemu, które zawsze może służyć jako źródło utrzymania.
W takich okolicznościach uznać należałoby, że wykładania językowa przepisu art. 87 § 1 k. p. regulującego zasady dopuszczalności potrąceń z wynagrodzenia za pracę winna być wystarczająca i nie występują inne racjonalne argumenty przemawiające za szerokim rozumieniem wygrodzenia. W takim wypadku zakresem potrącenia nie są objęte inne świadczenia uregulowane w kodeksie pracy poza działem dotyczącym ochrony wynagrodzenia za pracę. Jednym z takich świadczeń w odniesieniu do którego możliwe jest dokonanie swobodnego potrącenia jest odszkodowanie należne pracownikowi w związku
z rozwiązaniem umowy o pracę.
Autor:
Agnieszka Śniegowska, radca prawny w Kancelarii GACH, HULIST, MIZIŃSKA, WAWER – adwokaci i radcowie prawni sp.p.
Jeśli byliby Państwo zainteresowani przeanalizowaniem tej kwestii prosimy o kontakt
z naszymi ekspertami.
Osoby kontaktowe:
Joanna Mizińska, adwokat
partner w kancelarii „Gach Hulist Mizińska Wawer - adwokaci i radcowie prawni” sp.p.
+48 668 017 220
e-mail: j.mizinska@ghmw.pl
