AKTUALIZACJA na dzień 28 grudnia 2013 roku:
Poznajmy najważniejsze zmiany w urlopie wychowawczym 2014
Co ważne, do wymaganego okresu zatrudnienia wlicza się również wcześniejszy okres pracy a także pozostawanie w zatrudnieniu np. urlop macierzyński. Z art.186 par. 3 K.p. przez okres nieprzekraczający 3 miesięcy może skorzystać z niego obydwoje rodziców lub opiekunów dziecka (pracownicy), potem już tylko jedno z nich.
Sprawdź również :
Obniżenie czasu pracy zamiast urlopu wychowawczego
Urlop wychowawczy a zasiłek chorobowy
Zasiłek macierzyński w czasie urlopu wychowawczego
Urlop wychowawczy, brak wypowiedzenia, likwidacja firmy
Ochrona pracownika na urlopie wychowawczym
Urlop wychowawczy można podzielić na cztery części
Cel urlopu
Celem urlopu wychowawczego jest osobiste sprawowanie opieki nad dzieckiem przez 3 lata, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez nie 4 roku życia. Szczególne uprawnienia przysługują pracownikowi wychowującemu dziecko niepełnosprawne. Na podstawie art.186 par.2 K.p. pracownik uprawniony do urlopu wychowawczego, który wychowuje dziecko niepełnosprawne może skorzystać z urlopu wychowawczego w łącznym wymiarze 6 lat do ukończenia przez dziecko18 lat. Musi on wtedy przedstawić pracodawcy orzeczenie o jego niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności.
Wniosek do pracodawcy
Urlop wychowawczy może być wykorzystany w 4 częściach na pisemny wniosek pracownika (art.186 par. 4 i 5 K.p.). Powinien on zostać złożony pracodawcy na 2 tygodnie przed ozpoczęciem okresu, w którym pracownik zamierza korzystać z niniejszego urlopu. Pracodawca nie może odmówić pracownikowi udzielenia urlopu wychowawczego, poniewaz naruszyłby wtedy prawa pracownicze.
Szczególny urlop bezpłatny
Urlop wychowawczy jest niepłatny przez pracodawcę. Jest on okresem nieskładkowym zgodnie z art. 7 ust. 5 lit. a Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227).
Pracownikowi, który korzysta z urlopu wychowawczego przysługuje na podstawie art. 10 ust.1 Ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z 2006 r. nr 139, poz. 992) dodatek do zasiłku rodzinnego tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego. Wypłacany on jest w wysokości 400 zł nie dłużej jednak niż przez okres 24 miesięcy kalendarzowych (urodzenie jednego dziecka przy jednym porodzie).
Możliwości pracownika
Pracownik ma prawo w czasie swojego urlopu wychowawczego podjąć pracę zarobkową u dotychczasowego pracodawcy albo u innego. Może rozpocząć również inną działalność, podjąć naukę lub szkolenie(np. rozpocząc studia wyższe). Co istotne, powyższe zajęcia nie mogą jednak kolidować ze sprawowaniem osobistej opieki nad dzieckiem (np. praca na 1/2 etatu, umowa zlecenia na parę godzin).
Pracownik korzystający z urlopu wychowawczego może z niego zrezygnować w każdym czasie lub po uprzednim zawiadomieniu pracodawcy (najpóźniej 30 dni przed terminem zamierzonego podjęcia pracy).
Pracownik uprawniony do urlopu wychowawczego może złożyć pisemny wniosek do pracodawcy o obniżenie jego wymiaru czasu pracy do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy w okresie, w którym mógłby korzystać z tego urlopu. W świetle art. 186[7] zd. 2 K.p. wniosek ten jest dla pracodawcy wiążący. Oznacza to, że ma on obowiązek uwzględnić prośbę pracownika.
Ochrona prawna
W okresie od dnia złożenia wniosku o urlop wychowawczy, do dnia zakończenia tego urlopu pracodawca nie może zwolnić pracownika. Zabrania mu tego art.186[1] par.1 K.p. pracownik korzysta ze szczególnej ochrony trwałości stosunku pracy. Rozwiązanie umowy o pracę z pracownikiem na urlopie wychowawczym może nastąpić w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji zakładu pracy a także w przypadku gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.
Stanowisko Sądu Najwyższego
Zgodnie z Uchwałą Sądu Najwyższego z dnia15 lutego 2006 r., II PZP 13/05, (OSNP 2006, nr 21-22, poz. 315) pracodawca podlegający ustawie o zwolnieniach grupowych (Ustawa z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn ich niedotyczących - Dz.U. z 2003 r., nr 90, poz. 844, ze zm.) może w trybie indywidualnym wypowiedzieć pracownikowi przebywającemu na urlopie wychowawczym umowę o pracę z przyczyn, które pracownika nie dotyczą (np. likwidacja stanowiska pracy).
W Uchwale tej SN uznał, że „Przepisy art. 10 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. nr 90, poz. 844 ze zm.) mogą stanowić podstawę rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem w okresie urlopu wychowawczego także w sytuacjach, gdy nie zachodzą przesłanki przewidziane w art. 186[1] par. 1 zdaniu drugim k.p.”
Z uzasadnienia wynika: „Przepis art. 186[1] k.p. należy (…) do przepisów odrębnych dotyczących szczególnej ochrony pracowników przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku pracy, o których mowa w art. 5 ust. 1 zdanie drugie ustawy z 2003 r. (…) Co się tyczy indywidualnego trybu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, to znaczy zwolnień z przyczyn, o których mowa w art. 1 ust. 1 ustawy z 2003 r., jeżeli przyczyny te stanowią wyłączny powód uzasadniający wypowiedzenie stosunku pracy lub jego rozwiązanie na mocy porozumienia stron, a liczba zwalnianych pracowników nie osiąga progów przewidzianych dla zwolnienia grupowego, art. 10 ust. 1 odsyła do przepisów art. 5 ust. 3-7 ustawy z 2003 r.”
Podstawa prawna:
- art. 186 - 186[7] K.p.;
- Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków udzielania urlopu wychowawczego (Dz.U. z 2003 r., nr 230, poz. 2291);
- Uchwała SN z dnia 15 lutego 2006 r., II PZP 13/05,(OSNP 2006, nr 21 - 22, poz. 315)
Stan prawny na 31 grudnia 2011 roku
