W systemie opodatkowania dochodów ludności podatkiem dochodowym od osób fizycznych podmiotem opodatkowania są osoby fizyczne oraz małżonkowie. W sprawie opodatkowania małżonków formułowane są dwie zasady. Po pierwsze – każdy małżonek podlega oddzielnemu opodatkowaniu od wszystkich swoich dochodów. Po drugie – małżonkowie mają możliwość łącznego opodatkowania sumy swoich dochodów pod pewnymi warunkami, które muszą być spełnione łącznie.
Korzyści ze wspólnego opodatkowania
Taki sposób obliczenia podatku może przynieść małżonkom znaczne korzyści, gdy istnieje między nimi duża różnica w wysokości osiąganych dochodów, bądź jeden z małżonków w ogóle nie uzyskuje dochodów. Dwukrotność podatku wymierzonego od połowy sumy dochodów małżonków – na skutek zastosowania niższej stawki podatkowej – będzie w takim przypadku mniejsza od sumy podatków obliczonych indywidualnie od dochodu każdego z małżonków.
Potrzebne jest spełnienie następujących warunków:
– podleganie przez oboje małżonków nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu;
– istnienie przez cały rok podatkowy wspólności majątkowej;
– pozostawanie w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy;
– wyrażenie w terminie składania zeznań (tzn. do dnia 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym) wniosku, we wspólnym zeznaniu rocznym, o łączne opodatkowanie od sumy dochodów.
Zasady dotyczące wspólnego opodatkowania małżonków mają także zastosowanie wskutek złożenia wniosku o łączne opodatkowanie dochodów małżonków tylko przez jednego z małżonków w sytuacjach, gdy między małżonkami istniała w roku podatkowym wspólność majątkowa, a owdowiały małżonek:
– zawarł związek małżeński przed rozpoczęciem roku podatkowego, a jego małżonek zmarł w trakcie roku podatkowego;
– pozostawał w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, a jego małżonek zmarł po upływie roku podatkowego przed złożeniem zeznania podatkowego.
Małżonkowie nie są uprawnieni do łącznego opodatkowania od sumy dochodów w sytuacji, gdy chociażby do jednego z nich mają zastosowanie przepisy o:
– opodatkowaniu przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej lub z działów specjalnych produkcji rolnej stawką liniową 19%;
– ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od osób fizycznych;
– ustawy o podatku tonażowym.
Wyłączenie to nie ma zastosowania do osób uzyskujących przychody z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, opodatkowanych ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.
Podatek oblicza się w ten sposób, że dodaje się dochody małżonków oraz dochody ich małoletnich dzieci, ustala kwotę stanowiącą połowę sumy tych dochodów i od tak uzyskanej kwoty – będącej połową łącznych dochodów – oblicza się podatek, który następnie mnoży się przez dwa.
