Pracą w godzinach nadliczbowych jest również praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy w ruchu ciągłym oraz przy pracach koniecznych dla ciągłego zaspokajania potrzeb ludności. Pracą w godzinach nadliczbowych będzie więc w zasadzie praca wykonywana w czasie przekraczającym ustaloną maksymalną normę dobową ( 8 godzin ) oraz normę okresową ( 40 godzin ) Pracą w godzinach nadliczbowych jest również praca wykonywana w dni świąteczne nie będące niedzielami oraz w niedzielę, a dla pracowników zatrudnionych w zakładach o ruchu ciągłym oraz czynnych także w niedziele i święta praca w te dni, jeżeli w zamian za nie pracownik nie otrzymał innego dnia wolnego.
Jeżeli pracownika zatrudniony jest w niepełnym wymiarze czasu pracy, wówczas strony ustalają w umowie o pracę dopuszczalną liczbę godzin pracy, ponad określony w umowie wymiar czasu pracy pracownika, których przekroczenie uprawnia pracownika do uzyskania, oprócz normalnego wynagrodzenia, wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych.
Praca w godzinach nadliczbowych stanowi obowiązek pracownika
Praca w godzinach nadliczbowych, jeżeli zlecona została przez upoważnionego do tego zwierzchnika, stanowi obowiązek pracownika, co wynika z art. 100 § 1 KP. Pracownik nie może odmówić podjęcia takiej pracy, jego ewentualna odmowa pracy w godzinach nadliczbowych może stanowić naruszenie podstawowego obowiązku pracownika, jakim jest przestrzeganie czasu pracy. Jedyną dopuszczalną sytuacją umożliwiającą pracownikowi odmowę pracy w godzinach nadliczbowych jest praca zlecona wbrew zakazowi pracy oraz gdy przekracza ona dopuszczalne granice czasowe.
Kiedy praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna.
Ze względu na to, iż praca w godzinach nadliczbowych wydłuża czas pracy pracownika, ustawodawca wskazał, że praca taka jest dopuszczalna w ściśle określonych sytuacjach ( tzn. pracodawca nie może sam zmusić pracowników do pracy w godzinach nadliczbowych ) Praca w godzinach nadliczbowych dopuszczalna jest tylko i wyłącznie, gdy przepisy Kodeksu pracy na to zezwalają. Ograniczenia dotyczące korzystania z pracy w godzinach nadliczbowych : - praca w godzinach nadliczbowych, może być zarządzona jedynie w przypadkach zaistnienia przyczyn wskazanych w kodeksie pracy, - praca w godzinach nadliczbowych może być wykonywana w granicach dozwolonych przez kodeks
Praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna w razie :
- konieczności prowadzenia akcji ratowniczej dla ochrony życia lub zdrowia ludzkiego albo dla ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii;
- szczególnych potrzeb pracodawcy
Maksymalna liczba nadgodzin w roku
Liczba godzin nadliczbowych przepracowanych w związku ze szczególnymi potrzebami pracodawcy została ograniczona w skali roku kalendarzowego i nie może przekraczać 150 godzin w roku dla poszczególnego pracownika. Trzeba również pamiętać, że praca w godzinach nadliczbowych podlega kontroli inspektorów pracy, a przekroczenie przez pracodawcę ustalonego limitu jest wykroczeniem podlegającym karze grzywny ( art. 281 pkt 5 KP ) Liczba 150 godzin nie jest liczba bezwzględnie obowiązująca, gdyż na mocy art. 151 § 4 KP w przypadkach szczególnych potrzeb pracodawcy możliwe jest zwiększenie limitu godzin nadliczbowych na jednego pracownika w roku kalendarzowym. Zwiększenie to może być różne, zależne od woli stron zwiększających limit.
Komu przepisy prawa nie pozwalają na prace w godzinach nadliczbowych
Przepisy prawa wprowadzają zakaz zatrudniania w godzinach nadliczbowych pewnych kategorii osób do których należą:
- młodociani ( art. 203 § 1 KP ) zakaz bezwzględny
- kobiety w ciąży ( art. 178 § KP ) zakaz bezwzględny
- osoby opiekujące się dzieckiem do lat 4, jeżeli nie wyrażą na to zgody ( art. 178 § 2 KP )
