Warunki zatrudnienia młodocianych
Wolno zatrudnić tylko tych młodocianych, którzy: - ukończyli, co najmniej gimnazjum, - ukończył 16 lat, - przedstawią świadectwo lekarskie stwierdzające, że praca danego rodzaju nie zagraża ich zdrowiu. Młodociany nieposiadający kwalifikacji zawodowych może być zatrudniony tylko w celu przygotowania zawodowego.
Rodzaj umowy
Młodocianych można zatrudniać tylko w celu przygotowania zawodowego, które może odbywać się w formie bądź nauki zawodu bądź przyuczenia do wykonywania określonej pracy. Umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego powinna określać w szczególności: rodzaj przygotowania zawodowego ( nauka zawodu lub przyuczenie do wykonywania określonej pracy ); czas trwania i miejsce odbywania przygotowania zawodowego; sposób dokształcania teoretycznego; wysokość wynagrodzenia.
Nauka zawodu
Nauka zawodu - zmierza do wykonywania pracy w charakterze robotnika wykwalifikowanego lub czeladnika. Nauka zawodu składa się z części praktycznej oraz teoretycznej i wynosi od 24 do 36 miesięcy. Kończy się egzaminem.
Przyuczenie do wykonywania określonej pracy
Przyuczenia do wykonywania określonej pracy trwa od 3 do 6 miesięcy, po ukończeniu przyuczenia młodociany otrzymuje zaświadczenie o przyuczeniu do określonej pracy.
Rozwiązanie umowy w celu przygotowania zawodowego
Zgodnie z art. 196 KP rozwiązanie za wypowiedzeniem umowy o pracę zawartej w celu przygotowania zawodowego dopuszczalne jest tylko w razie: - niewypełnienia przez młodocianego obowiązków wynikających z umowy o pracę lub obowiązku dokształcania się, pomimo stosowania wobec niego środków wychowawczych, - ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, - reorganizacji zakładu pracy uniemożliwiającej kontynuowanie przygotowania zawodowego, - stwierdzenia nieprzydatności młodocianego do pracy, w zakresie której odbywa przygotowanie zawodowe.
Zatrudnienie młodocianych przy pracach lekkich
Art. 200¹ § 1 KP Młodociany może być zatrudniony na podstawie umowy o prace przy wykonywaniu lekkich prac. §2 Praca lekka nie może powodować zagrożenia dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego młodocianego, a także nie może utrudniać młodocianemu wypełniania obowiązku szkolnego. §3 Wykaz lekkich prac określa pracodawca po uzyskaniu zgody lekarza wykonującego zadania służby medycyny pracy. Wykaz ten wymaga zatwierdzenia przez właściwego inspektora pracy. § 4 Wykaz lekkich prac ustala pracodawca w regulaminie pracy. Pracodawca, który nie ma obowiązku wydania regulaminu ustala wykaz lekkich prac w osobnym akcie. § 5 Pracodawca jest zobowiązany zapoznać młodocianego z wykazem lekkich prac przed rozpoczęciem przez niego pracy. Art. 200 ² § 1 KP. Pracodawca ustala wymiar i rozkład czasu pracy młodocianego, zatrudnionego przy lekkiej pracy uwzględniając tygodniową liczbę godzin nauki wynikającą z programu nauczania a także z rozkładu zajęć szkolnych młodocianego. § 2 Tygodniowy wymiar czasu pracy młodocianego w okresie odbywania zajęć szkolnych nie może przekraczać 12 godzin. W dniu uczestniczenia w zajęciach szkolnych wymiar czasu pracy młodocianego nie może przekraczać 2 godzin. § 3. Wymiar czasu pracy młodocianego w okresie ferii szkolnych nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin w tygodniu. Dobowy wymiar czasu pracy młodocianego w wieku do 16 lat nie może jednak przekraczać 6 godzin. § 4. Wymiar czasu pracy określony w § 2 i 3 obowiązuje także w przypadku, gdy młodociany jest zatrudniony u więcej niż jednego pracodawcy. Przed nawiązaniem stosunku pracy pracodawca ma obowiązek uzyskania od młodocianego oświadczenia o zatrudnieniu albo o niepozostawaniu w zatrudnieniu u innego pracodawcy.
Zatrudnianie młodocianych jest możliwe, gdy:
- art. 191 § 5 nie ukończyli gimnazjum ( na wniosek przedstawiciela ustawowego lub opiekuna może zostać zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego w formie przyuczenia do wykonywania określonej pracy, po uzyskaniu pozytywnej opinii z poradni psychologicznej i uzyskaniu zezwolenia dyrektora gimnazjum na spełnianie obowiązku szkolnego poza szkołą, w którego obwodzie młodociany mieszka),
- ukończyli gimnazjum, ale nie mają 16 lat (umowa o pracę w formie nauki zawodu),
- nie ukończyli gimnazjum i 16 lat (umowa o pracę w formie przyuczenia do wykonywania określonej pracy i po spełnieniu następujących wymagań: zgoda przedstawiciela ustawowego lub opiekuna, zaświadczenia lekarskie, pozytywna opinia psychologa oraz zezwolenie dyrektora gimnazjum).
Wymiar czasu pracy młodocianego
Jak wyżej art. 200 ² KP oraz Przed nawiązaniem stosunku pracy pracodawca ma obowiązek uzyskania od młodocianego oświadczenia o zatrudnieniu albo o nie pozostawianiu w zatrudnieniu u innego pracodawcy (Art. 200). Art. 202 KP § 1 . Czas pracy młodocianego w wieku do 16 lat nie może przekraczać 6 godzin na dobę. § 2 Czas pracy młodocianego w wieku powyżej 16 lat nie może przekraczać 8 godzin na dobę. § 3 Do czasu pracy młodocianego wlicza się czas nauki w wymiarze wynikającym z obowiązkowego programu zajęć szkolnych, bez względu na to czy odbywa się ona w godzinach pracy. Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy młodocianego jest dłuższy niż 4,5 godziny pracodawca jest zobowiązany wprowadzić przerwę w pracy trwającą nieprzerwanie 30 minut wliczoną do czasu pracy.
Godziny nadliczbowe
Art. 203 § 1 KP Młodocianego nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej. Pora nocna dla młodocianego przypada pomiędzy godzinami 22:00 a 6:00. § 2 Przerwa w pracy młodocianego obejmująca porą nocną powinna trwać nieprzerwanie nie mniej niż 14 godzin. § 3 Młodocianemu przysługuje w każdym tygodniu prawo, do co najmniej 48 godzin nieprzerwanego odpoczynku, który powinien obejmować niedzielę .
Urlop wypoczynkowy
art. 205 KP Młodociany uzyskuje z upływem 6 miesięcy od rozpoczęcia pierwszej pracy prawo do urlopu w wymiarze 12 dni roboczych, a z upływem roku pracy w wymiarze 26 dni roboczych. Jednakże w roku kalendarzowym, w którym kończy on 18 lat, ma prawo do urlopu w wymiarze 20 dni roboczych, jeżeli prawo do urlopu uzyskał przed ukończeniem 18 lat. § 3. Młodocianemu uczęszczającemu do szkoły należy udzielić urlopu w okresie ferii szkolnych. Młodocianemu, który nie nabył prawa do urlopu, o którym mowa w § 1 i 2, pracodawca może, na jego wniosek, udzielić zaliczkowo urlopu w okresie ferii szkolnych.181) Art. 205 § 3 zmieniony przez art. 1 pkt 43 ustawy z dnia 26 lipca 2002 r. (Dz.U.02.135.1146) zmieniającej nin. ustawę z dniem 29 listopada 2002 r. § 4. Pracodawca jest obowiązany na wniosek młodocianego, ucznia szkoły dla pracujących, udzielić mu w okresie ferii szkolnych urlopu bezpłatnego w wymiarze nie przekraczającym łącznie z urlopem wypoczynkowym 2 miesięcy. Okres urlopu bezpłatnego wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
Dokształcanie
art. 197 KP Pracownik młodociany jest obowiązany dokształcać się do ukończenia 18 lat. W szczególności pracownik młodociany jest obowiązany:
do dokształcania
się w zakresie szkoły podstawowej i gimnazjum, jeżeli szkoły takiej nie
ukończył,
do dokształcania się
w zakresie szkoły
ponadgimnazjalnej lub w
formach pozaszkolnych
art. 198 KP
Pracodawca jest obowiązany zwolnić młodocianego od pracy na czas potrzebny do
wzięcia udziału w zajęciach szkoleniowych w związku z dokształcaniem się.
Szczególna ochrona zdrowia
art. 201 § 1 KP Młodociany podlega wstępnym badaniom lekarskim przed przyjęciem do pracy oraz badaniom okresowym i kontrolnym w czasie zatrudnienia.
§ 2 Jeżeli lekarz orzeknie, że dana praca zagraża zdrowiu młodocianego, pracodawca jest obowiązany zmienić rodzaj pracy, a gdy nie ma takiej możliwości, niezwłocznie rozwiązać umowę o pracę i wypłacić odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. art. 204 § 1 KP Nie wolno zatrudniać młodocianych przy pracach wzbronionych, których wykaz ustala w drodze rozporządzenia Rada Ministrów. Wykaz prac wzbronionych młodocianym obejmuje prace, przy których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia i niebezpieczne oraz prace szczególnie uciążliwe i zagrażające prawidłowemu rozwojowi psychicznemu. Są to prace:
Związane z nadmiernym wysiłkiem fizycznym i transportem ciężarów oraz wymuszona pozycja ciała,
W obciążającym mikroklimacie środowiska pracy,
Przy nie odpowiednim oświetleniu,
W hałasie i narażeniu na drgania,
W polach elektromagnetycznych, elektrostatycznych i narażające na promieniowanie jonizujące, laserowe, nadfioletowe i podczerwone,
Pod ziemią, poniżej poziomu gruntu i na wysokości,
W podwyższonym lub obniżonym ciśnieniu,
W narażeniu na
szkodliwe działanie pyłów o działaniu zwłókniającym, drażniącym i
uczulającym,
W kontakcie ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi,
W narażeniu na działanie szkodliwych substancji chemicznych,
Zagrażające prawidłowemu rozwojowi psychicznemu,
Niebezpieczne, stwarzające możliwość urazów u młodocianych i spowodowania zagrożeń u innych osób.
§ 3 W wykazie zezwolono jednocześnie na zatrudnienie młodocianych w wieku powyżej 16 lat przy niektórych rodzajach prac wzbronionych w celu umożliwienia przygotowania do wykonywania określonego zawodu, określając jednocześnie warunki zapewniające ochronę zdrowia i bezpieczeństwo młodocianych. Zatrudnianie młodocianych przy niektórych pracach wzbronionych, mające na celu przygotowania ich do wykonywania zawodu, nie może mieć charakteru pracy stałej, lecz powinno ograniczać się do zaznajomienia młodocianych z podstawowymi czynnościami, niezbędnymi do wykonywania zawodu.
