Wybór odpowiedniej kancelarii
Po ostatnim wyroku TSUE z dnia 3 października 2019 r w sprawie C – 260/18, na rynku pojawiło się niemałe zamieszanie. Z jednej strony coraz więcej tzw. „frankowiczów” decyduje się na drogę sądową w celu unieważnienia umowy bądź usunięcia z niej klauzul abuzywnych, a z drugiej coraz więcej kancelarii prawnych jak również firm odszkodowawczych poszerzyło swoją ofertę o prowadzenie spraw frankowych.
Z prowadzeniem tych spraw jest trochę jak z budową domu (zresztą przeważnie kredyty były udzielane na cele mieszkaniowe ) tzn. sprawa dotyczy wysokich sum, przeważnie toczy się przez kilka lat, a do prowadzenia spraw najlepiej wybrać "fachowcę" z doświadczeniem i bezpośrednim zaangażowaniem, z którym jednocześnie będziemy mieli możliwość stałego kontaktu podczas długotrwałego prowadzenia postępowania. Tu szczególnie zaleca się omijanie tzw. firm odszkodowawczych, które jedynie pośredniczą w kontakcie z klientem za sporą prowizję, a samą sprawę i tak prowadzi radca prawny lub adwokat bezpośrednio reprezentujący stronę/kredytobiorcę. Poza bezpośrednim kontaktem ważnym jest aby nasz pełnomocnik nie sprawiał problemów gdy będziemy chcieli zobaczyć co napisał i jakie dokumenty wyszły z kancelarii. Skoro komuś płacimy za prowadzenie sprawy mamy prawo znać treść dokumentów, które trafiają z kancelarii do Sądu.
Koszt prowadzenia sprawy Frankowej
Na koszt prowadzenia sprawy frankowej składają się opłaty i koszty sądowe jak również wynagrodzenie pełnomocnika.
Stawki opłaty od pozwu jakie mogą znaleźć zastosowanie przy składaniu pozwu w sprawie frankowej zostały uregulowane w art. 13 i 13a ustawy o Kosztach Sądowych w Sprawach Cywilnych, zależą one od wartości przedmiotu sporu. Korzystnym dla konsumenta rozwiązaniem jest to, że opłata od pozwu nie może przekroczyć 1000 zł. w sprawie przeciwko Bankowi.
Opłata od pełnomocnictwa udzielonego radcy prawnemu lub adwokatowi wyraża się w kwocie 17,00 złotych od jednego kredytobiorcy (jeżeli jest dwóch kredytobiorców to 34 zł.) i winna zostać uiszczona przed rozpoczęciem sprawy na rachunek urzędu miasta w miejscowości Sądu do którego złożymy pozew.
Wynagrodzenie prawnika
Jest to kwestia indywidualna, a rozbieżność cen pomiędzy kancelariami jest ogromna, podobnie jak z fachowcami przy budowie domu stąd porównanie prowadzenia sprawy do budowy domu na początku artykułu nie jest przypadkowe.
Z reguły kancelarię pobierają część wynagrodzenia na początku prowadzenia sprawy, a dalszą część po jej zakończeniu ( np. % od uzyskanej kwoty). Wynagrodzenie będzie z reguły wyższe kiedy korzystamy z usług firm odszkodowawczych (pośredników) niż kiedy bezpośrednio sami udamy się kancelarii radcy prawnego czy adwokata. Poza wysokością wynagrodzenia, ważny jest sposób jego uregulowania. Spora część kancelarii żąda zapłaty całości umówionego wynagrodzenia od razu, co może odstraszać kredytobiorcę od założenia sprawy frankowej. Dlatego warto wynegocjować możliwość uregulowania wynagrodzenia kancelarii w ratach.
Kolejność działań w sprawach frankowych
Jak potwierdził prezes Związku Banków Polskich Krzysztof Pietraszkiewicz, pomimo korzystnego dla tzw. „frankowiczów” wyroku TSUE Banki dobrowolnie nie będą zmieniać wadliwych umów zawartych z klientami, a sami klienci chcąc unieważnić umowę kredytu CHF bądź uzyskać od Banku zwrot nadpłaconych dotychczas rat kredytu ( za okres do 10 lat przed złożeniem pozwu) muszą wystąpić na drogę postępowania Sądowego
Zanim jednak pójdziemy do Sądu powinniśmy wykorzystać metody polubownego załatwienia sprawy, a to z uwagi na treść art. 187 par. 1 pkt. 3 Kodeksu Postępowania Cywilnego. W praktyce oznacza to najczęściej wysłanie do Banku żądania zapłaty obliczonej kwoty nadpłaty w związku z abuzywnością postanowień umownych lub z uwagi na nieważność umowy.
Jeżeli bank nie przychyli się do żądania zawartego w wezwaniu ( a tak się z reguły dzieje) należy sporządzić pozew i wnieść go do właściwego rzeczowo i miejscowo Sądu. Warto w tym miejscu zauważyć, iż w dniu 7 listopada bieżącego roku wprowadzono do Kodeksu Postępowania Cywilnego przepis art. 372 k.p.c. który umożliwia kredytobiorcom wytoczenie powództwa przed Sąd właściwy wg miejsca ich zamieszkania. Jest to o tyle istotne, iż dotychczas po wytoczeniu powództwa wg miejsca zamieszkania kredytobiorcy banki podnosiły zarzut niewłaściwości miejscowej, a co niektóre Sądy przekazywały sprawy do Sądu wg siedziby pozwanego banku (przeważnie Warszawa).
Roszczenia frankowiczów w sprawach frankowych
Zgodnie z wyrokiem TSUE z dnia 3 października 2019 r., Sądy mogą zarówno unieważniać cale umowy jak również stwierdzać abuzywność samych tylko postanowień umownych. W wyniku stwierdzenia abuzywności samych klauzul indeksacyjnych (wg których przeliczane było świadczenie do waluty CHF) umowa obowiązuje dalej, a kredyt jest kredytem złotowym oprocentowanym wg stawki LIBOR (znacznie niższej od stawki WIBOR stosowanej przy kredytach w PLN) jednocześnie kredytobiorca może żądać zwrotu nadpłat powstałych z uwagi na stosowanie klauzuli waloryzacyjnej (dot. przeliczenia świadczenia w PLN na CHF i odwrotnie).
Unieważnienie umowy kredytu frankowego wiąże się z koniecznością wzajemnego rozliczenia się stron czyli klient powinien oddać bankowi kwotę, którą faktycznie otrzymał (bez odsetek, prowizji i innych opłat), a bank powinien zwrócić klientowi kwoty rat przez niego wpłaconych. Jeżeli zatem kredytobiorca na podstawie umowy otrzymał faktycznie 300.000,00 złotych (co w dacie wypłaty kredytu stanowiło równowartość „jakiejś” kwoty w CHF), a spłacił na ten czas 350.000,00 zł., to ma prawo żądać zwrotu kwoty 50.000,00 złotych, a jednocześnie nie musi płacić dalszych rat ponieważ umowa jest nieważna. Jeżeli natomiast kredytobiorca otrzymał od Banku 300.000,00 złotych, a spłacił np. 250.000,00 złotych to w wyniku unieważnienia powinien zapłacić bankowi 50.000,00 złotych oraz nie płacić dalszych rat kredytu. W drugim z podanych powyżej przykładów obowiązek zwrotu wysokiej kwoty (czasami to może być 100.000,00 zł. lub więcej) na rzecz banku może nie być w ocenie kredytobiorcy korzystnym rozwiązaniem (kredytobiorca może nie mieć takich środków w danym momencie). W takiej sytuacji kredytobiorca nie musi żądać unieważnienia całej umowy, a może żądać zapłaty z tytułu nadpłacenia poszczególnych rat (za okres do 10 lat przed wniesieniem pozwu) w związku z zawartymi w umowie postanowieniami indeksacyjnymi. Nadpłata ta wynika z obliczenia różnicy pomiędzy tym co kredytobiorca wpłacił na rzecz banku na podstawie umowy, a tym co powinien wpłacić gdyby w umowie nie było postanowień dotyczących przeliczenia kredytu i rat spłaty wg kursu franka szwajcarskiego.
Jeżeli z punktu widzenia kredytobiorcy zarówno jedno jak i drugie roszczenie jest korzystne warto zawrzeć w pozwie roszczenia ewentualne żądając w pierwszej kolejności tego na czym najbardziej zależy kredytobiorcy, a w dalszej kolejności (gdyby Sąd nie uznał żądania głównego) innych korzystnych rozwiązań.
W praktyce jeżeli kredyt został nadpłacony tj. kredytobiorca wpłacił więcej PLN niż otrzymał wówczas:
- pierwsze żądanie powinno dotyczyć zapłaty przez bank na rzecz kredytobiorcy nadpłat z uwagi na nieważność umowy wraz z ewentualnym stwierdzeniem nieważności umowy,
- drugie ewentualne żądanie powinno dotyczyć zapłaty przez Bank na rzecz kredytobiorcy nadpłat z uwagi na abuzywność samych tylko postanowień waloryzacyjnych/indeksacyjnych dotyczących przeliczenia kwoty kredytu udzielonego kredytobiorcy oraz rat spłacanych przez kredytobiorcę do waluty CHF.
Ryzyko przegranej w sprawach frankowych
Wiedząc jak skonstruować pozew aby maksymalnie zabezpieczyć interes kredytobiorcy, ryzyko przegranej sprowadza się jedynie do kwestii ustalenia czy faktycznie dane postanowienie umowne jest niedozwolone w umowie zawieranej z konsumentem. W przypadku bowiem stwierdzenia przez Sąd abuzywności postanowienia umownego i prawidłowego skonstruowania żądań pozwu nie powinno być problemu z rozstrzygnięciem a to z uwagi na zapadły w dniu 3 paźdzernika 2019 r, wyrok TSUE.
O tym czy postanowienie dotyczące przeliczenia waluty PLN na CHF i odwrotnie jest abuzywne decyduje jego treść, natomiast ta jak się okazuje ta w wielu przypadkach jest analogiczna tzn. kurs waluty CHF stosowany tak do wypłaty kredytu jak również do jego spłaty był ustalany w tabeli kursowej banku bez powiązania z jakimkolwiek obiektywnym miernikiem wartości (np. kursem średnim NBP). Skoro bowiem w umowie jak również regulaminie brak było postanowień które ograniczałyby swobodę banku w ustalaniu kursu w tabeli kursowej tym samym Bank miał potencjalną możliwość dowolnego ustalania kursu waluty przeliczeniowej, a dalej swobodę w kształtowaniu wysokości świadczenia kredytobiorcy. Osobną kwestią jest tzw. spread walutowy stosowany przez Bank tj. przyjęcie kursu kupna CHF przy wypłacie kredytu oraz kursu sprzedaży CHF przy jego spłacie, co również stanowi nieuzasadnione naruszenie praw konsumenta zwiększając w sposób nieuzasadniony jego zobowiązanie wobec banku.
Jeżeli zatem w ocenianej umowie znajdują się klauzule przeliczeniowe odnoszące się do waluty obcej ustalanej przez Bank w tabeli istnieje duże prawdopodobieństwo, że spłacamy kredyt w zawyżonej wysokości, lub w ogóle kredyt nieważny. Oceny abuzywności należy dokonywać na podstawie treści umowy i okoliczności jej zawarcia, a tutaj już zaleca się skorzystanie z pomocy profesjonalnego pełnomocnika (radcy prawnego lub adwokata).
Artykuł sporządzony przez radcę prawnego Grzegorza Ledwoń specjalizującego się w sprawach bankowych, ubezpieczeniowych i pożyczkowych.
http://ledwon-kancelaria.pl
