Spółka akcyjna w organizacji powstaje z chwilą zawiązania spółki, co następuje wraz z objęciem wszystkich akcji (art. 323 § 1 w zw. z art. 310 § 1 KSH). W sprawach nieuregulowanych stosuje się do niej przepisy dotyczące spółki akcyjnej. Ustawodawca wymaga także bezwzględnie, aby firma spółki kapitałowej w organizacji zawierała dodatkowe oznaczenie „w organizacji” (art. 11 § 2 i 3 KSH).
Podmiotowość prawna spółki akcyjnej w organizacji
Spółka akcyjna w organizacji posiada zdolność prawną, zdolność do czynności prawnych oraz zdolność sądową. Wynika to bezpośrednio z art. 11 § 1 KSH – spółki kapitałowe w organizacji mogą we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywane. Ponieważ spółka akcyjna w organizacji nie jest osobą prawną, należy ją, zgodnie z art. 331 § 1 KC, kwalifikować jako jednostkę organizacyjną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, czyli tzw. ustawową osobę prawną.
Reprezentacja spółki akcyjnej w organizacji
Do chwili ustanowienia zarządu spółka akcyjna w organizacji jest reprezentowana przez wszystkich założycieli działających łącznie albo przez pełnomocnika ustanowionego jednomyślną uchwałą założycieli. W tym miejscu należy przypomnieć, że zarząd jest obligatoryjnym organem każdej spółki akcyjnej. Wybór jego członków musi jednak, inaczej niż w przypadku spółki z o.o., nastąpić przed zgłoszeniem spółki do sądu rejestrowego. Z tych względów ustawodawca dopuszcza tylko przejściowe reprezentowanie spółki akcyjnej w organizacji przez wszystkich założycieli działających łącznie albo przez pełnomocnika ustanowionego jednomyślną uchwałą założycieli – do chwili ustanowienia zarządu.
Odpowiedzialność za zobowiązania spółki akcyjnej w organizacji
Za zobowiązania spółki akcyjnej w organizacji odpowiadają solidarnie spółka i osoby, które działały w jej imieniu (art. 13 § 1 KSH). Odpowiedzialność tych osób wobec spółki ustaje z chwilą zatwierdzenia ich czynności przez walne zgromadzenie (art. 323 § 3 KSH). Wyraźnie należy podkreślić, że chodzi tu tylko o odpowiedzialność wobec spółki. Przywołany przepis nie wyłącza zatem odpowiedzialności wobec osób trzecich. Oznacza to, że wierzyciel dalej będzie mógł egzekwować swoje roszczenia z majątku osoby działającej w imieniu spółki akcyjnej w organizacji.
Akcjonariusz spółki akcyjnej w organizacji odpowiada solidarnie z podmiotami działającymi w imieniu spółki akcyjnej w organizacji za jej zobowiązania do wartości niewniesionego wkładu na pokrycie objętych akcji (art. 13 § 2 KSH). Należy to rozumieć w ten sposób, że wniesienie pełnego wkładu na akcje zwalnia całkowicie wspólnika od odpowiedzialności za zobowiązania spółki akcyjnej w organizacji – zarówno względem spółki, jaki i osób trzecich.
Wpis spółki akcyjnej w organizacji do rejestru
Spółka akcyjna w organizacji w momencie wpisu do rejestru staje się spółką akcyjną i uzyskuje osobowość prawną. Z tą chwilą przechodzą na nią prawa i obowiązki spółki w organizacji (art. 12 KSH). W powyższego przepisu wynika przede wszystkim, że wpis ma charakter konstytutywny, tzn. bez niego nie dojdzie do utworzenia spółki akcyjnej. W dalszej kolejności należy stwierdzić, że nie powstaje żaden nowy podmiot, a tylko już istniejący nabywa osobowość prawną. Dochodzi zatem do przekształcenia formy prawnej, co w praktyce oznacza, że nie jest konieczne dokonywanie żadnych czynności przenoszących prawa ze spółki akcyjnej w organizacji na spółkę akcyjną – dzieje się to z mocy prawa, poprzez dokonanie wpisu do rejestru przedsiębiorców.
Rozwiązanie spółki akcyjnej w organizacji
Nietypowym zdarzeniem powodującym ustanie bytu spółki akcyjnej w organizacji jest jej rozwiązanie. Dzieje się tak, jeżeli w terminie sześciu miesięcy od daty sporządzenia statutu spółka nie została zgłoszona do zarejestrowania lub jeżeli postanowienie sądu odmawiające zarejestrowania stało się prawomocne. Zarząd powinien wówczas niezwłocznie zawiadomić o tym przez ogłoszenie osoby mające interes prawny oraz zarządzić zwrot wpłaconych sum i wkładów niepieniężnych (art. 325 § 1 KSH). Spółka zobowiązana jest zwrócić wszystkie wniesione wkłady oraz pokryć w pełni wierzytelności osób trzecich. Jeżeli nie jest w stanie dokonać tego niezwłocznie, konieczne jest przeprowadzenie likwidacji, do której stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące likwidacji spółki akcyjnej (art. 326 § 1 i 2 KSH).
