Umowa spółki komandytowej
Spółka komandytowa posiada wszystkie cechy właściwe spółkom osobowym. Jest tzw. ustawową osobą prawną, posiada zdolność prawną, zdolność do czynności prawnych, zdolność sądową i egzekucyjną. Regulacja ustawowa odnosi się głównie do osoby komandytariusza. W sprawach nieuregulowanych stosuje się odpowiednio przepisy o spółce jawnej, chyba że KSH stanowi inaczej (art. 103 KSH).
Powstanie spółki
Sposoby powstania spółki komandytowej są identyczne, jak w przypadku innych spółek osobowych. Może ona powstać albo poprzez zawarcie umowy założycielskiej i dokonanie odpowiednich czynności rejestracyjnych, albo w wyniku przekształcenia innej spółki. Umowa spółki powinna być zawarta w formie aktu notarialnego (art. 106 KSH) oraz zawierać co najmniej elementy wskazane w art. 105 KSH, w tym tzw. sumę komandytową. Należy podkreślić, że w stosunku do każdego komandytariusza może być ona określona odrębnie - nie istnieje coś takiego jak wspólna suma komandytowa. Spółka komandytowa powstaje z chwilą wpisu do rejestru (art. 109 KSH). Treść zgłoszenia do sądu rejestrowego reguluje art. 110 KSH. Firma spółki komandytowej powinna zawierać nazwisko jednego lub kilku komplementariusz oraz dodatkowe oznaczenie „spółka komandytowa”. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „sp.k.”. Pomyłka w konstruowaniu firmy ma daleko idące skutki w zakresie odpowiedzialności za zobowiązania. W przypadku zamieszczenia nazwiska lub firmy (nazwy) komandytariusza w firmie spółki, komandytariusz odpowiada wobec osób trzecich tak jak komplementariusz (art. 104 KSH).
Prowadzenie spraw spółki
KSH zawiera odmienną regulację jedynie w zakresie prowadzenia spraw spółki przez komandytariusza. Nie ma on prawa ani obowiązku prowadzenia sprawa spółki, natomiast wymagana jest jego zgoda w sprawach przekraczających zakres zwykłych czynności spółki (art. 121 KSH). Oznacza to, że w odniesieniu do komplementariusza pełne zastosowanie znajdą rozwiązania przyjęte w spółce jawnej. Tym samym wspólnikom pozostawiona jest pełna dyspozycyjność w zakresie kształtowania sposobu prowadzenia spraw spółki. Może być on przewidziany bezpośrednio w umowie spółki, a także poprzez następczą uchwałę wspólników i dalej zmieniany. Dopuszczalne jest nawet, wbrew ogólnej konstrukcji spółki komandytowej, powierzenie prowadzenia spraw komandytariuszowi. Staje się on wówczas osobą, która na równi z komplementariuszem decyduje o wewnętrznych, bieżących sprawach spółki. Nie uzyskuje przez to statusu pełnomocnika, a do relacji pomiędzy nim a spółką należy odpowiednio stosować przepisy o zleceniu.
Reprezentacja spółki
Ustawowe prawo reprezentowania spółki posiadają komplementariusze, a ich uprawnienie w tym zakresie ukształtowane jest analogicznie do prawa wspólnika spółki jawnej. To znaczy, że każdy komplementariusz może indywidualnie reprezentować spółkę zarówno w zakresie czynności sądowych, jak i pozasądowych. Ustawodawca zezwala wspólnikom na dowolne obranie sposobu reprezentacji. W dalszej kolejności dopuszczalne jest także pozbawienie komplementariusza prawa reprezentowania spółki. Może to nastąpić albo z mocy umowy spółki, albo na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu (art. 117 KSH). W pierwszym przypadku mamy do czynienia z dobrowolną rezygnacją wspólnika z reprezentowania spółki, w drugim, gdy prawo to zostaje mu odjęte wbrew jego woli. Komandytariusz nie posiada prawa reprezentowania spółki, ale takie uprawnienie może wynikać z udzielonego mu pełnomocnictwa do działania w imieniu spółki (art. 118 KSH). Może być on zarówno pełnomocnikiem zwykłym, jak i prokurentem.
Odpowiedzialność za zobowiązania spółki
Komplementariusz odpowiada za zobowiązania spółki tak jak wspólnik w spółce jawnej. Jego odpowiedzialność jest nieograniczona, solidarna oraz subsydiarna wobec odpowiedzialności spółki. W odniesieniu do odpowiedzialności komandytariusza kluczowe znaczenia mają pojęcia „sumy komandytowej” oraz „wkładu”. Komandytariusz odpowiada za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli tylko do wysokości sumy komandytowej, ale przy tym jest wolny od odpowiedzialności w granicach wartości wkładu wniesionego do spółki (art. 111 i 112 KSH). Oznacza to, że wniesienie wkładu przez komandytariusza w wysokości odpowiadającej sumie komandytowej, zwalnia go całkowicie z odpowiedzialności za zobowiązania spółki. W przypadku wniesienia wkładu o wartości niższej od sumy komandytowej lub niewniesienia go wcale, za zobowiązania spółki odpowiada on odpowiednio: w wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy wysokością sumy komandytowej a wartością wniesionego wkładu lub w pełnej wysokości określonej przez sumę komandytową.
Rozwiązanie i likwidacja spółki
W przypadku rozwiązania i likwidacji spółki komandytowej ponownie należy sięgnąć do przepisów o spółce jawnej i stosować je odpowiednio. Pamiętać trzeba natomiast, że śmierć komandytariusza nie stanowi przyczyny rozwiązania spółki. Jego spadkobiercy powinni wskazać jedną osobę do wykonywania ich praw. Czynności dokonane przez dotychczasowych wspólników przed tym wskazaniem wiążą spadkobierców komandytariusza. Również podział udziału komandytariusza w majątku spółki pomiędzy spadkobiercami uzależniony jest od zgody pozostałych wspólników spółki komandytowej (art. 124 KSH).
