Regulacja ustawowa
W art. 2 ust. 1 pkt 5 Ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r., poz. 150 (dalej: ustawa) prawodawca podaje definicję lokalu socjalnego. Przez lokal socjalny należy rozumieć lokal nadający się do zamieszkania ze względu na wyposażenie i stan techniczny, którego powierzchnia pokoi przypadająca na członka gospodarstwa domowego najemcy nie może być mniejsza niż 5 m2, a w wypadku jednoosobowego gospodarstwa domowego 10 m2, przy czym lokal ten może być o obniżonym standardzie.
W świetle art. 4 ust 2 i ust. 4 ustawy lokale socjalne przyznaje gmina z jej zasobów mieszkaniowych (lokal wydzielony). Otrzymuje na nie dotacje celowe z budżetu państwa. Umowa najmu lokalu socjalnego zawierana jest na czas oznaczony. Może być zawarta z osobą , która nie ma tytułu prawnego do lokalu i której dochody gospodarstwa domowego nie przekraczają wysokości określonej w uchwale rady gminy ( art. 23 ust. 2 ustawy).
Śmierć głównego najemcy lokalu socjalnego
W sytuacji, gdy umiera główny najemca lokalu socjalnego, osoba która wspólnie z nim mieszka np. pełnoletnie dziecko (meldunek) będzie uprawniona do lokalu socjalnego wtedy, gdy spełni wymagania do jego otrzymania ( np. niski dochód , brak innego mieszkania). Samo zameldowanie nie daje bowiem tytułu do lokalu, który nie jest przyznawany na cza nieoznaczony (art. 20 ust. 2 ustawy) .
W tym przypadku nie znajdzie zastosowania przepis art. 691 par. 1 Kodeksu cywilnego zgodnie z którym w razie śmierci najemcy lokalu mieszkalnego w stosunek najmu lokalu wstępują: małżonek niebędący współnajemcą lokalu, dzieci najemcy i jego współmałżonka, inne osoby, wobec których najemca był obowiązany do świadczeń alimentacyjnych, oraz osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą. Chodzi tutaj o zamieszkanie w mieszkaniu o nieobniżonym standardzie .
Pogląd Sądu Najwyższego
W Uchwale z dnia 23 września 2010 r. ( III CZP 51/10) OSNC 2011, nr 3, poz. 25) Sąd Najwyższy stwierdził:
„Na podstawie art. 691 § 1 k.c. nie można wstąpić w stosunek najmu lokalu socjalnego, o którym mowa w ustawie z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (jedn. tekst: Dz. U. z 2005 r. Nr 31, poz. 266 ze zm.)”.
Z uzasadnienia wynika:
„(…) Należy uznać, że do lokali socjalnych w ogóle nie ma zastosowania pojęcie lokalu mieszkalnego w rozumieniu przyjmowanym w art. 691 k.c. i w tym sensie wstąpienie w stosunek najmu lokalu mieszkalnego nie może nastąpić.(…).
(…) uprawnienia na podstawie art. 691 k.c. odnoszą się tylko do lokalu będącego lokalem mieszkalnym, a nie do lokalu uznanego za zaledwie nadający się do zamieszkania tylko przez pewien czas. Jest tak także dlatego, że lokal socjalny pozostaje nim nawet wtedy, gdy jest „o obniżonym standardzie”, co nakazuje tłumaczyć obniżenie standardu takich lokali w stosunku do kryteriów minimalnych, wskazanych w art. 2 ust. 1 pkt 5 u.o.p.l. w odniesieniu do „nadawania się do zamieszkania”.(…).
(…) lokal socjalny, określony pojęciowo odrębnie i niewskazany jako lokal mieszkalny, nie jest przedmiotem uprawnień, o których stanowi art. 691 k.c. W każdym wypadku ubiegania się o prawo do lokalu socjalnego zainteresowany powinien dowieść spełnienia przesłanek do zawarcia (przedłużenia) umowy najmu i uprawnień tych nie uzyskuje automatycznie, wykazując tylko stałe zamieszkanie z osobą zmarłą, mającą do śmierci prawo zajmowania lokalu socjalnego.(…).
Podstawa prawna:
- art. 691 par. 1 Kodeksu cywilnego
- art. 2 ust. 1 pkt 5, art. 4, art. 20 ust. 2, art. 22- 23.ust. 1 Ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r., poz. 150)
Stan prawny na 10 listopada 2014 roku
