Wstępne ustalenia
Kontrolę legalności zatrudnienia lub wykonywania innej pracy zarobkowej inspektorzy pracy rozpoczynają zazwyczaj od ustalenia liczby, tożsamości i charakteru pobytu osób wykonujących pracę lub przebywających na terenie kontrolowanej firmy. W tym celu inspektor pracy ma prawo wylegitymowania osób zastanych w firmie oraz może od nich żądać wypełnienia oświadczeń w sprawie legalności zatrudnienia lub prowadzenia innej działalności zarobkowej. W oświadczeniu takim dana osoba wskazuje, jaki jest charakter jej pobytu w firmie (czy w niej pracuje, czy np. jest tylko klientem). Jeśli wykonuje pracę na rzecz kontrolowanej firmy, to czy ma umowę na piśmie (np. umowę o pracę, zlecenie czy umowę o dzieło), jaka jest wysokość wynagrodzenia z tytułu tej umowy oraz czy dana osoba w momencie podejmowania pracy w kontrolowanym podmiocie była zarejestrowana jako bezrobotna.
Kontrola dokumentów
Dalsze czynności kontrolne polegają na sprawdzeniu dokumentów i informacji otrzymanych od podmiotu kontrolowanego (zawarte umowy, listy obecności, listy płac, dokumenty zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego oraz inne dokumenty potwierdzające charakter świadczonej pracy lub pobytu osób na terenie podmiotu kontrolowanego).
ZUS
Kontroli w ramach legalności zatrudnienia lub wykonywania innej pracy zarobkowej podlega ponadto zgłoszenie do ZUS prawdziwych danych, zwłaszcza dotyczących wysokości wynagrodzenia wypłaconego osobie zatrudnionej (czy podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne i Fundusz Pracy jest faktycznie wypłacone wynagrodzenie i czy nie doszło do zaniżenia podstawy wymiaru składek poprzez ukrycie części wynagrodzenia). Kontrola polega m.in. na weryfikacji deklaracji rozliczeniowych ZUS z informacjami uzyskanymi przez inspektora pracy w wyniku analizy złożonych przez pracowników oświadczeń lub protokołów ich przesłuchań na okoliczność ustalenia kwoty rzeczywiście otrzymywanego wynagrodzenia.
Ocena umów
W toku kontroli legalności zatrudnienia inspektor pracy ocenia również umowy cywilnoprawne (np. umowy zlecenia czy o dzieło) w kontekście przepisów art. 22 § 1, 11 i 12 Kodeksu pracy, tj. sprawdza, czy praca w ramach tych umów nie jest wykonywana w warunkach, które zobowiązują podmiot zatrudniający do zawarcia umowy o pracę (pod kierownictwem pracodawcy oraz w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym).
Sprawdź także :
- konsekwencje grożące pracownikowi pracująemu na czarno
- konsekwencje grożące pracodawcy zatrudniającemu pracowników na czarno
www.pip.gov.pl/html/pl/porady/07662002.htm
