mariusz.szaszor 15 listopada 2010 Ograniczenia prawa tworzenia i wstępowania do związków zawodowych.

Źródłem ograniczenia praw związkowych osób wskazanych powyżej jest szczególny status prawny tych funkcjonariuszy, których prawa i obowiązki regulowane są w pragmatykach służbowych[1] Odmienne uregulowanie praw w zakresie tworzenia i przystępowania do związków zawodowych podyktowane jest w tym przypadku interesem bezpieczeństwa państwowego oraz ochroną porządku publicznego. Rozwiązanie takie dozwolone są w oparciu o art. 9 konwencji MOP nr 87[2] oraz art. 11 ust.2 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka zezwalającemu na ograniczenie praw związkowych w stosunku do służb mundurowych. 

Ograniczenia dotyczące funkcjonowania związków zawodowych związane są w istocie ze specyfiką tych zawodów, będących w istocie służbą pełnioną w warunkach ścisłego hierarchicznego podporządkowania w ramach struktury rozkazodawczej. Charakter pracy tych funkcjonariuszy, jest całkowicie odmienny od charakteru pracy pracowników niezatrudnionych w służbach mundurowych, stąd odmienne prawa i zasady działania związków zawodowych i ich ustawowych uprawnień.

Ograniczenia praw związkowych mogą przybrać różną formę i tak np. w stosunku do funkcjonariuszy Policji na mocy art. 67 ust 1 ustawy z 6.4.1990r. o Policji , ( Dz.U. z 2007r. Nr 43, poz.277 ze zm.) , możliwe jest zrzeszenie się tylko w jednym związku zawodowym funkcjonariuszy Policji. Wprowadzona do obrotu prawnego zasada monizmu organizacyjnego w stosunku do związku zawodowego policjantów przyznaje funkcjonariuszom tych służb wyłącznie prawo przystępowania do już istniejącego związku zawodowego. Analogiczne rozwiązanie zostało wprowadzone na mocy art. 14 ust.1 ustawy z 26 kwietnia 1996r. o Służbie Więziennej ( tekst jedn.
Dz.U. z 2002r. Nr 207, poz. 1761 ) w stosunku do funkcjonariuszy Służby Więziennej oraz funkcjonariuszy Straży Granicznej ( Dz.U. z 2005r. Nr 234, poz. 1997 ze zm.) Ograniczania praw związkowych wpływają również na uprawnienia związków zawodowych, przykładem jest prawo do strajku, którego to zarówno Funkcjonariusze Policji jak i Służby Więziennej oraz Strażnicy Gminni są pozbawieni ( odpowiednio: art. 63 ust. 2 ustawy o Policji, art. 14 ustawy o Służbie Więziennej, art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych[3] )

Dopuszczalność pozbawienia prawa zrzeszania się w związkach zawodowych niektórych grup pracowników publicznych przewidziana jest w ratyfikowanej przez Polskę Konwencji MOP nr 151. Konwencja ta gwarantuje w art. 9 pracownikom publicznym prawo zrzeszania się w związkach zawodowych oraz ochronę przed aktami dyskryminacji z powodów związanych z  przynależnością do związków bądź działalnością związkową. Artykuł 1 ust. 2 Konwencji przewiduje dopuszczalność ograniczenia gwarancji nią przewidzianych w stosunku do pracowników na wysokich stanowiskach, których czynności uważa się z reguły za związane z tworzeniem polityki lub za funkcje kierownicze oraz do pracowników, których obowiązki mają w wysokim stopniu poufny charakter.

Zapis ten był podstawą ograniczenia wolności związkowej pracowników nadzorujących lub wykonujących czynności kontrolne w Najwyższej Izbie Kontroli do czasu orzeczenia TK z dnia 21 listopada 1995 r. ( sygn. akt K. 12/95 ) W orzeczeniu tym Trybunał orzekł, że przepisy artykułu 86 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli (Dz.U. z 1995 r. Nr 13, poz. 59) zabraniające przynależności do związku zawodowego w odniesieniu do pracowników nadzorujących lub wykonujących czynności kontrolne naruszają standardy dopuszczalnych ograniczeń prawa zrzeszania się przewidzianych konwencją nr 151 MOP. Trybunał stanął na stanowisku, że dopuszczalny zakaz zrzeszania się dotyczy wyłącznie stanowiska od wicedyrektora wzwyż. Orzeczenie a w jego następstwie nowelizacja ustawy o NIK ( ustawa z 21 maja 1997 r., Dz.U. Nr 96, poz. 589 ), umożliwiła wstępowanie do związku zawodowego w/w pracowników zrzeszonych w jednym[4] związku zawodowym.

Całkowite ograniczenie wolności zrzeszania się.

Całkowite ograniczenie możliwości zakładania jak również przystępowania do już istniejących związków obejmuje żołnierzy zawodowych.[5] Rozwiązanie takie dopuszczalne jest na podstawie art. 5 Konwencji MOP nr 98 dotyczącej stosowania zasad organizowania się i rokowań zbiorowych. Przepis ten przewiduje, wyłączną kompetencję państwa w zakresie określania zakresu zastosowania w/w Konwencji w stosunku do Sił Zbrojnych oraz Policji. Ograniczenie wolności zrzeszania się członków Sił Zbrojnych oraz Policji przewidziane zostało również w art. 9 Konwencji Nr 87 dotyczącej wolności związkowej oraz ochrony praw związkowych.