Regulacja prawna
Spadkobierca powołany do spadku z testamentu lub z ustawy nie ma prawnego obowiązku przyjmować spadku. Może spadek przykładowo odrzucić, jeżeli wie, że zmarły pozostawił po sobie niespłacone zobowiązania. Oświadczenia o odrzuceniu spadku może dokonać w sądzie lub u notariusza w ciągu 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o tytule swego powołania (art. 1015 par. 1 K.c.). Najczęściej jest nim dzień w którym spadkodawca zmarł. W przypadku gdy spadkobierca odrzuci spadek, wtedy z art. 1020 K.c. zostaje wyłączony od dziedziczenia , tak jakby nie dożył otwarcia spadku. W jego miejsce zostają powołane dzieci. Jeżeli są dorosłe, wówczas mogą spadek przyjąć lub odrzucić. Niepełnoletnie dziecko nie może samodzielnie odrzucić spadku. W celu uchronienia dziecka przed długami osoby zmarłej należy w jego imieniu spadek odrzucić.
Zarząd majątkiem dziecka
W świetle art. 101 par. 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (KRiO) rodzice obowiązani są sprawować z należytą starannością zarząd majątkiem dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską . Zgodnie z art. 101 par. 3 KRiO rodzice nie mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu ani wyrażać zgody na dokonywanie takich czynności przez dziecko.
Zobacz:
Zabezpieczenie małoletniego dziecka przed zobowiązaniami zmarłego
Odrzucenie spadku w imieniu dziecka nienarodzonego - czy jest możliwe?
Wniosek do sądu
W celu odrzucenia spadku w imieniu dziecka małoletniego należy w pierwszej kolejności złożyć do sądu rejonowego wydział rodzinny i nieletnich wniosek o zezwolenie na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka. W treści wniosku należy przedstawić stan faktyczny sprawy i wskazać dlaczego wnioskodawca (rodzic) chce w imieniu dziecka odrzucić spadek . Niniejszy wniosek podlega opłacie sądowej w kwocie 40 zł ( art. 23 pkt 1 Ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych – tekst jedn.: Dz.U. z 2010 r. , nr 90, poz. 594).
Stanowisko Sądu Najwyższego
W Postanowieniu z dnia 20 listopada 2013 r. , I CSK 329/13 Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że termin sześciu miesięcy na odrzucenie spadku w imieniu dziecka małoletniego ulega zawieszeniu od chwili złożenia wniosku do sądu rodzinnego o zgodę na odrzucenie spadku do czasu uprawomocnienia się wydanego orzeczenia.
W uzasadnieniu Postanowienia czytamy:
„ (...) możliwość złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku w imieniu małoletniego nie zależy wyłącznie od woli jego przedstawiciela ustawowego. Z tego względu ocena, czy przedstawiciel małoletniego zachował termin do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku powinna między innymi uwzględniać, że nie ma on bezpośredniego wpływu na czas trwania postępowania przed sądem opiekuńczym. Nie można wykluczyć, że może ono trwać dłużej niż sześć miesięcy, co w niektórych przypadkach wykluczałoby możliwość odrzucenia spadku, nawet w przypadku złożenia wniosku do sądu o wyrażenie zgody na odrzucenie spadku w pierwszym dniu biegu terminu określonego w art. 1015 § 1 k.c. (...) każda osoba uprawniona do odrzucenia spadku powinna mieć możliwość wykorzystania całego przewidzianego w nim terminu. Z tego punktu widzenia przedstawiciel ustawowy małoletniego nie powinien znaleźć się w gorszej sytuacji niż każdy inny spadkobierca, który dla złożenia oświadczenia o odrzucenia spadku nie musi dokonywać dodatkowych czynności. Należy zatem przyjąć, że w sytuacji, w której ustawa wymaga uzyskania zgody sądu, od której uzależniona jest możliwość skutecznego odrzucenia spadku, wystąpienie do sądu o jej udzielenie przed upływem terminu do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku, powinno powodować ten skutek, że termin ten nie biegnie dalej, aż do chwili uprawomocnienia się postanowienia sądu opiekuńczego, w którym udzielił on zgody na odrzucenie spadku. (...) Należy (...) opowiedzieć się za wykładnią art. 1015 § 2 k.c. uwzględniającą możliwość zawieszenia biegu terminu do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku przez małoletniego, rozpoczynającego bieg od dnia, w którym jego przedstawiciel ustawowy dowiedział się o tytule powołania do dziedziczenia, na czas trwania postępowania przed sądem opiekuńczym w przedmiocie uzyskania zgody na odrzucenie spadku. Po prawomocnym zakończeniu tego postępowania przedstawiciele ustawowi małoletniego powinni, przed upływem 6 - miesięcznego terminu biegnącego dalej po wydaniu przez postanowienia zezwalającego na odrzucenie spadku, złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku w sądzie lub przed notariuszem.”
Niniejsze Postanowienie SN jest dostępne pod linkiem:
http://www.sn.pl/sites/orzecznictwo/Orzeczenia3/I%20CSK%20329-13-1.pdf
Podstawa prawna:
- art. 1015 par. 1, art. 1020 Kodeksu cywilnego
Stan prawny na 25 sierpnia 2015 roku
