Sąd rejonowy
W polskim systemie prawnym sądami I instancji są sądy rejonowe i okręgowe. Ustawodawca uznał bowiem, że istnieje pewien katalog spraw z definicji trudniejszych i posiadających większy ciężar gatunkowy. O tym, czy sprawę cywilną rozpozna sąd rejonowy czy sąd okręgowy, rozstrzygają przepisy o właściwości rzeczowej. Zasadą jest, że zarówno w postępowaniu procesowym, jak i nieprocesowym, kompetencja do rozstrzygnięcia sporu w I instancji przysługuje sądowi rejonowemu. Sąd okręgowy właściwy jest tylko w enumeratywnie wyliczonych przypadkach.
Co do zasady, sąd rejonowy tworzy się dla jednej lub większej ilości gmin i dzieli się on na wydziały: cywilny, karny, rodzinny i nieletnich, pracy oraz ksiąg wieczystych. W przypadkach określonych w ustawie z dnia 27 lipca 2001 roku – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z dnia 12 września 2001 r.), mogą być ponadto utworzone wydziały: ubezpieczeń społecznych i gospodarczy, a także sądy grodzkie jako wydziały lub wydziały zamiejscowe sądów rejonowych.
Właściwość funkcjonalna sądów rejonowych
Jak wynika z powyższego, sądy
rejonowe powołane są w pierwszej kolejności do rozpoznawania spraw w I
instancji w granicach swej właściwości rzeczowej i miejscowej (art. 16 i 507
KPC). Jako przykład ich innych funkcji można wymienić:
1) przeprowadzanie
postępowania pojednawczego (art. 185 § 1 KPC),
2) przeprowadzenie
postępowania o zabezpieczenie dowodów (art. 311 KPC),
3) przyjmowanie
i kontrola pod względem formalnym środków odwoławczych od własnych orzeczeń
(art. 369 § 1 i art. 397 § 2 KPC),
4) rozpoznawanie
zażaleń na własne postanowienia, jeżeli zarzucają one nieważność postępowania
lub są oczywiście zasadne (art. 395 § 2 KPC),
5) rozpoznawanie
skarg na czynności komornika (art. 767 KPC),
6) nadawanie
klauzuli wykonalności orzeczeniom własnym oraz sądu okręgowego jako sądu II
instancji, jeżeli akta sprawy nie znajdują się w tym sądzie – czyli po ich
zwrocie sądowi rejonowemu przez sąd okręgowy (art. 781 § 1 KPC),
7) rozpoznawanie
wniosków o zwolnienie z kosztów sądowych (art. 105 ustawy z dnia 28 lipca 2005
roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych) czy też
8) pełnienie
tzw. pomocy sądowej w oparciu o art. 44 PrUSP.
Nie jest to oczywiście całokształt
czynności, do których pełnienia powołane są sądy rejonowe. Wynika on z wielu
ustaw i innych przepisów o charakterze procesowym. Powyższe wyliczenie ma na
celu jedynie przykładowe wskazanie typowego zakresu kompetencji.
Sprawdź również :
- rodzaje właściwości sądów
- właściwość funkcjonalna sąd rejonowy
- właściwość funkcjonalna sąd okręgowy
- właściwość funkcjonalna sąd apelacyjny
- właściwość miejscowa ogólna sądów cywilnych
- właściwość miejscowa przemienna sądów cywilnych
- właściwość miejscowa wyłączna sądów cywilnych
- właściwość rzeczowa sądów cywilnych w postępowaniu nieprocesowym
- właściwość rzeczowa sądów cywilnych w postępowaniu procesowym
