Skazanie wywołuje pewne skutki
Nie każdy pamięta o tym, iż samo skazanie wywołuje nie tylko takie skutki jak
obowiązek odbycia kary, naprawienia szkody czy też uiszczenia grzywny w
odpowiedniej wysokości ale też uniemożliwia ubieganie się, o niektóre
stanowiska zawodowe (wymóg niekaralności), ma wpływ na ustalanie recydywy
(penitencjarnej, szczególnej w typie podstawowym czy też szczególnej
wielokrotnej), wymiar kary przy kolejnym przestępstwie etc. Dlatego też
ustawodawca zdecydował się na zamieszczenie instytucji zatarcia skazania w naszym
prawie karnym, mając na celu usunięcie konsekwencji prawnych i społecznych
jeżeli przez wymagany okres, sprawca przestrzegał porządku prawnego.
Po upływie pewnego okresu wpis usuwa się z rejestru
Zatarcie skazania regulowane jest przepisami od art. 106-108 oraz art. 76 Kodeksu karnego. Jest to tzw. fikcja prawna, która polega na tym, iż z chwilą upłynięcia określonego czasu skazanie uważa się za niebyłe, a wpis o skazaniu usuwa się z rejestru skazanych (Krajowego Rejestru Karnego; art. 106 k.k.). Osoba taka, bez obawy o odpowiedzialność karną, może uważać się za nigdy niekaraną, a żaden organ czy też instytucja nie może ograniczać jego praw z powołaniem się na karalność[1].
Terminy zatarcia skazania:
W zależności od tego jaka kara została orzeczona, terminy zatarcia ulegają zmianie. Istnieje również odstępstwo od tejże zasady (patrz niżej; art. 106a). Samo zatarcie następuje ex lege (z mocy samego prawa) lub też na wniosek skazanego (zwykle w wcześniejszym terminie).
- W przypadku skazania na karę pozbawienia wolności (określoną w art. 32 pkt. 3 k.k.) lub karę 25 lat pozbawienia wolności, zatarcie ulega z mocy prawa z upływem lat 10 od wykonania, darowania albo przedawnienia wykonania kary (art. 107 § 1.). Jednakże na wniosek skazanego sąd może zarządzić zatarcie skazania po upływie 5 lat, gdy w tym czasie wnioskodawca przestrzegał porządku prawnego, a wymierzona kara nie przekraczała lat 3 (art. 107 § 2.).
- W przypadku kary dożywotniego pozbawienia wolności nie ma możliwości wnioskowania o wcześniejsze zatarcie (art. 107 § 3.) i zatarcie następuje z mocy prawa z upływem lat 10.
- W przypadku skazania na karę grzywny albo ograniczenia wolności, zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem 5 lat od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania; na wniosek skazanego sąd może zarządzić zatarcie skazania już po upływie 3 lat (art. 107 § 4.).
- Gdy sąd uzna sprawcę za winnego popełnienia przestępstwa jednakże odstąpi od wymierzenia kary – skazanie ulega zatarciu z mocy prawa z upływem roku od wydania prawomocnego orzeczenia (art. 107 § 5.).
- W przypadku wyroku z warunkowo zawieszonym wykonaniem kary, skazanie ulega zatarciu z mocy prawa z upływem 6 miesięcy od zakończenia okresu próby (art. 76 § 1.). Brak jest możliwości wnioskowania o wcześniejsze zatarcie.
Istotnym jest, iż w przypadku orzeczenia środka karnego, zatarcie nie może nastąpić przed jego wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem jego wykonania, z zastrzeżeniem art. 76 § 2.
“Pozytywną” dla skazanego informacją może być fakt, iż w przypadku gdy skazano go za dwa lub więcej nie pozostających w zbiegu przestępstw, jak również jeżeli skazany po rozpoczęciu, lecz przed upływem, okresu wymaganego do zatarcia skazania ponownie popełnił przestępstwo, dopuszczalne jest tylko jednoczesne zatarcie wszystkich skazań (art. 108).
Odstępstwo od instytucji zatarcia skazania (przestępstwo pedofilii).
Nowelą z dnia 27 lipca 2005 r. (Dz. U. nr 163, poz. 1363) wprowadzono art. 106a, który określa, iż nie podlega zatarciu skazanie na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej i obyczajności, jeżeli pokrzywdzony był małoletnim poniżej lat 15. Słusznie zauważa prof. A Marek, iż rozwiązanie to jest pozbawione racjonalności i stanowi wyłom w polskim prawie karnym. Tym bardziej, że najcięższe przestępstwa (takie jak np. zabójstwo) ulegają zatarciu[2]. Pomimo olbrzymiego ujemnego ładunku społecznego w przypadku tego typu przestępstw należy pamiętać, że gdy skazany zostanie skutecznie zresocjalizowany – nigdy nie uwolni się od przeszłości mimo jak najbardziej pozytywnych prognoz.
Podstawa prawna:
Art. 106-108 oraz art. 76 § 1. i § 2. Kodeksu karnego. (Dziennik Ustaw z 1997 r., nr 88 poz. 553 z późn. zm.)
Przypisy:
[1] Wyrok Sądu Najwyższego z 27 marca 1970 r.,
sygn akt. III KR 25/70
[2] A.
Marek, Prawo
karne, Warszawa 2009, Nb.
568.
