Spółka jawna nie posiada osobowości prawnej, jak każda spółka osobowa jest tzw. ustawową osobą prawną. Oznacza to, że jest samodzielnym, odrębnym od swoich wspólników uczestnikiem obrotu gospodarczego, może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana (art. 8 § 1 KSH). Posiada także własny majątek, na który składa się wszelkie mienie wniesione jako wkład lub nabyte przez spółkę w czasie jej istnienia (art. 28 KSH).
Powstanie spółki
Spółka jawna powstaje albo poprzez zawarcie umowy założycielskiej spółki oraz dokonanie odpowiednich czynności rejestracyjnych, albo w wyniku przekształcenia innej spółki. Umowa spółki powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności (art. 23 KSH) oraz zawierać co najmniej elementy wskazane w art. 25 KSH. Należy także pamiętać, że jeżeli choćby jeden ze wspólników zamierza wnieść do spółki jawnej wkład w postaci nieruchomości, umowę należy sporządzić w formie aktu notarialnego (art. 158 KC). Późniejsza zmiana postanowień umowy spółki wymaga zgody wszystkich wspólników, chyba że umowa stanowi inaczej (art. 9 KSH). Spółka jawna powstaje z chwilą wpisu do rejestru (art. 251 § 1 KSH). Zasady dokonywania zgłoszenia do sądu rejestrowego oraz jego treść reguluje art. 26 KSH. Spółka jawna prowadzi działalność gospodarczą pod firmą, która zgodnie z art. 24 KSH, powinna zawierać nazwiska lub firmy (nazwy) wszystkich wspólników albo firmę (nazwę) jednego albo kilku wspólników oraz dodatkowe oznaczenie „spółka jawna”. Nie ma przeszkód dla używania w obrocie skrótu „sp.j.”.
Prowadzenie spraw spółki
Prowadzenie spraw spółki odnosi się do czynności wewnątrz spółki, czyli relacji wspólnik - wspólnik lub wspólnik - spółka. Nie wywołują one bezpośrednio skutków dla osób trzecich. Wspólnicy mogą dowolnie ukształtować sposób prowadzenia spraw spółki, z tym zastrzeżeniem, że nie można powierzyć prowadzenia spraw spółki osobom trzecim z wyłączeniem wspólników. Tak samo nieważne jest umowne ograniczenie prawa wspólnika do osobistego zasięgania informacji o stanie majątku i interesów spółki oraz ograniczenie prawa do osobistego przeglądania ksiąg i dokumentów spółki (art. 38 KSH). Poza tym, prowadzić sprawy spółki mogą wszyscy wspólnicy łącznie albo niektórzy z nich, albo tylko jeden wybrany. Możliwe jest także powołanie w tym celu prokurenta. Należy jednak pamiętać, że w sprawach przekraczających zakres zwykłych czynności spółki wymagana jest zgoda wszystkich wspólników, w tym także wspólników wyłączonych od prowadzenia spraw spółki (art. 43 KSH). Wyjątkiem jest podjęcie przez wspólnika mającego prawo prowadzenia spraw spółki czynności nagłej, której zaniechanie mogłoby wyrządzić spółce poważną szkodę (art. 44 KSH).
Reprezentacja spółki
Reprezentacja oznacza dokonywanie w imieniu spółki i bezpośrednio na jej rzecz czynności sądowych i pozasądowych, związanych z jej funkcjonowaniem w obrocie gospodarczym. W odróżnieniu od prowadzenia spraw spółki, chodzi tu o relacje spółka - osoba trzecia. Każdy wspólnik ma prawo reprezentować spółkę (art. 29 § 1 KSH), ale także w tym względzie dopuszczalne są modyfikacje umowne. Porozumienie wspólników może przewidywać, że dany wspólnik jest pozbawiony prawa reprezentowani spółki albo że jest uprawniony do jej reprezentowani tylko łącznie z innym wspólnikiem lub prokurentem (art. 30 § 1 KSH). Na mocy stosownego umocowania do reprezentowania spółki mogą być również upoważnione osoby spoza grona wspólników. Pełnomocnictwa udziela się zgodnie z zasadami przyjętymi dla reprezentacji. Co ważne, prawa reprezentowania spółki nie można ograniczyć ze skutkiem wobec osób trzecich (art. 29 § 3 KSH).
Odpowiedzialność za zobowiązania spółki
Odpowiedzialność za zobowiązania wspólników spółki jawnej jest nieograniczona i solidarna. Każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką (art. 22 § 2 KSH). W odróżnieniu jednak od spółki cywilnej, ustawodawca konstruuje odpowiedzialność także na zasadzie subsydiarności. Wierzyciel może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna (art. 31 KSH). W praktyce oznacza to, że w pierwszej kolejności przedmiotem egzekucji jest majątek spółki i dopóki pozwala on na zaspokojenie roszczeń wierzyciela, osobisty majątek wspólnika pozostaje nietknięty. Trzeba również pamiętać, że zakres odpowiedzialności rozciąga się na wszelkie zobowiązania spółki. Bez znaczenia jest ich charakter prawny (cywilny, administracyjny) czy też źródło powstania (umowa, czyn niedozwolony, decyzja administracyjna).
|
|
|
|
Rozwiązanie i likwidacja spółki
Rozwiązanie spółki powodują: 1) przyczyny przewidziane w umowie spółki, 2) jednomyślna uchwała wszystkich wspólników, 3) ogłoszenie upadłości spółki, 4) śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości, 5) wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika lub wierzyciela wspólnika, 6) prawomocne orzeczenie sądu (art. 58 KSH). Szczegółowe regulacje i wyjątki regulują kolejne artykuły KSH. Wobec zaistnienia jednej z wyżej wymienionych sytuacji, należy przeprowadzić likwidację spółki. Wspólnicy mogą natomiast przewidzieć w umowie spółki inny sposób zakończenia jej działalności. Co istotne, zawarcie takiego układu możliwe jest także już po zaistnieniu przyczyny likwidacji. Jednak w przypadku wypowiedzenia umowy spółki przez wierzyciela wspólnika lub ogłoszenia upadłości wspólnika porozumienie w sprawie zakończenia działalności spółki po zaistnieniu powodu rozwiązania spółki wymaga zgody odpowiednio wierzyciela lub syndyka (art. 67 § 2 KSH). Rozwiązanie spółki następuje z chwilą wykreślenia jej z rejestru.
