Stan faktyczny
Art. 15b ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych (dalej: u.ś.r.) przewiduje, że „becikowe” przysługuje, jeżeli kobieta pozostawała pod opieką medyczną nie później niż od 10 tygodnia ciąży do porodu.
Żona skarżącego zgłosiła się do lekarza w 12. tygodniu ciąży. Jak podkreślił skarżący, niedochowanie terminu wynikało z przyczyn fizjologicznych: żona w krótkim czasie urodziła sześcioro dzieci, karmiła je naturalnie, co spowodowało trudności w rozpoznaniu kolejnej ciąży.
Rozpoznanie skargi konstytucyjnej
W dniu 22 listopada 2016 r. Trybunał Konstytucyjny rozpoznał skargę konstytucyjną dotyczącą świadczeń rodzinnych (ustalenie prawa do jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia się dziecka).
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 15b ust. 5 ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych rozumiany w ten sposób, że jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się żywego dziecka przysługuje także wówczas, gdy kobieta pozostawała pod opieką medyczną później niż od 10 tygodnia ciąży, a opóźnienie to wynikało z przyczyn od niej niezależnych, jest zgodny z art. 71 ust. 1 zdanie drugie w związku z art. 32 ust. 1 konstytucji.
Komunikat Trybunału Konstytucyjnego
(...) TK uznał, że zgodne z celem omawianej regulacji jest takie rozumienie art. 15b ust. 5 u.ś.r., które umożliwia przyznanie świadczenia także w przypadku niedotrzymania określonego w tym przepisie terminu z przyczyn niezawinionych przez kobietę, i zgłoszenia się do lekarza w terminie późniejszym. Z orzecznictwa sądów administracyjnych wynika, że najczęstszymi przyczynami niedochowania terminu określonego w art. 15b ust. 5 u.ś.r. są „uwarunkowania osobnicze, fizjologiczne, zdrowotne” lub długie terminy oczekiwania na wizytę lekarską w ramach bezpłatnej, publicznej opieki zdrowotnej.
Jak słusznie wskazuje orzecznictwo sądów administracyjnych, organy stosujące art. 15b ust. 5 u.ś.r. powinny dokonać ustaleń zarówno w zakresie dbałości kobiety o zdrowie w czasie ciąży (pozostawania w tym okresie pod opieką lekarską), jak również dołożenia przez kobietę należytej staranności w zakresie dochowania terminu poddania się tej opiece, gdyż nie można wykluczyć, że z przyczyn niezależnych od woli i wiedzy kobiety nie będzie ona w stanie dochować określonego w art. 15b ust. 5 u.ś.r. terminu. Zastosowanie tego przepisu w rozumieniu przyjętym w sentencji wyroku Trybunału Konstytucyjnego pozwala uwzględnić te wyjątkowe sytuacje i tym samym uznać, że zakwestionowany przepis jest zgodny z art. 71 ust. 1 zdanie drugie w związku z art. 32 ust. 1 konstytucji.
Źródło: Trybunał Konstytucyjny – www.trybunal.gov.pl
